Economie, Banken, Pensioenen en de Crisis

Literatuur

In de volgende paragrafen staat vooral wat je over dit onderwerp in de Nederlandse kranten (NRC en de Telegraaf) kunt lezen.
Voor een introduktie over de problematiek in het algemeen ga naar: Economie, Banken, Pensioenen, Vrije markt en de Crisis

Index

  1. Wij hebben steeds in eer en geweten gehandeld KBC voorzitter Jan Huyghebaert, De Tijd 16 Mei 2009
  2. Bankiersexamen moet over cultuur gaan Door Dolf van den Brink. NRC 30 Mei 2009
  3. Hoe Den Haag de banken bediende Door Gijsbert van Es. NRC Weekblad 27 Juni 2009.
  4. Pensioenfondsen moeten hun kansen grijpen. Door B.M.S van Praag. NRC Opinie 13 Juli 2009
  5. Twijfels bij regels banken De Telegraaf Juli 2009
  6. Macro-economen weten het ook niet Door Paul De Grauwe, NRC Juli 2009.
  7. Economics: Meltdown modelling Mark Buchanan reports. Nature 5 August 2009.
  8. Wil je wetenschappelijk succes? Kijk naar de evolutie September 2009 door redactie NRC
  9. Het vergeten geld over economische modellen. Door Michiel van Nieuwstadt, NRC Wetenschap Oktober 2009
  10. Niet opgelucht ademhalen dat ons geen blaam treft Over de rol van accountants Door Roger Dassen, NRC November 2009.
  11. Banken AFM-directeur Steven Maijoor over hoe accountants de jaarrekening 2007 controleerden.NRC 3 December 2009.
  12. "Pensioenen" Brief van Donner aan Tweede Kamer legt vinger op vele zere plekken NRC van 8 April 2010.
  13. Eurolanden zullen soevereiniteit moeten opgeven Door Andre Sapir, NRC van 28 April 2010.
  14. Expertdiscussie: Corruptie en op de pof leven in Athene gaan niet samen Door Eduard J.Bonhoff, NRC (Opinie en debat) van 15 Mei 2010.
  15. Hongerige wolven blijken slechts kuddedieren In de NRC van 22 Mei 2010.
  16. Fout van CPB zet PvdA in het verdomhoekje Door Wijnand van de Ven, NRC 28 Mei 2010.
  17. De Nederlandsche Bank had DSB geen bankvergunning moeten geven, concludeert de commissie Scheltema. NRC Dinsdag 29 Juni 2010.
  18. VVD wil ruimer excuus van Willink van DNB. NRC 1 Juli 2010
  19. Demissionaire Donner handelde ondoordacht vinden Willem Vermeend en Robin Linschoten, NRC 26 augustus 2010
  20. Verdeel beleggingsrisico tussen de generaties NRC van 30 Augustus 2010 Door Lans Bovenberg, Casper van Ewijk en Coen Teulings.
  21. Verdeel het vermogen nu GeneratieRekening overbrugt tegenstellingen. Pensioen bestuur & Management 2005. Door Prof. Coen Teulings.
  22. Pensioencrisis lijdt onder rente en onder ideologie. NRC van 11 September 2010. Door onze redacteur Menno Tamminga.
  23. Pensioensolidariteit tussen generaties is pervers geworden de Telegraaf van 14 September 2010.
  24. De onvermijdelijke pensioenrevolutie de NRC van 13 oktober 2010
  25. Delen in beleggingsrisico is geen pensioen de NRC van 14 oktober 2010 door Prof Dr B.M.S. van Praag
  26. Pensioenopbrengsten De Telegraaf 2 April 2011 Door Jaap van Duijn
  27. Amsterdam en de City gelijk belonen. Voorzitter Boele Staal van de NVB enz NRC 2 April 2011
  28. De Boekenkast van Arnold Heertje. 'Das Kapital is uniek, Marx briljant' De NRC van 3 Augustus 2011. Door onze redacteur Cees Banning.
  29. Pensioen stuwt Delta Lloyd De Telegraaf van 5 Augustus 2011. Door Natasja de Groot.
  30. Als ik een Fransman was, zou ik me zorgen maken. Portugees topeconoom pleit etc. De NRC van 6 Augustus 2011. Door Caroline de Gruyter.
  31. Het Kapitalisme zoals wij dat kennen is uit de hand gelopen. De NRC van 12 Augustus 2011. Door NRC-columnist Maarten Schinkel.
  32. Bescherm mens tegen eigen irrationaliteit Gedragseconoom Dan Ariely vindt dat de overheid de vrije markt moet kunnen corrigeren. De NRC van 25 Augustus 2011. Door onze redacteur Ykje Vriesinga.
  33. Het kabinet deed afbreuk aan DNB Interview met Klaas Knot. De NRC van 16 September 2011. Door onze redacteur Cees Banning.
  34. "Alleen bezuinigen is niet de oplossing voor de eurocrisis" Interview vier hoogleraren economie. De NRC van 20 September 2011.
  35. "Overheidsfinanciën draaien nu alleen om geloofwaardigheid" Interview met Klaas Knot. De NRC van 23 September 2011.
  36. "Laat mij toch lekker mijn eigen pensioenfonds kiezen" "Keuzevrijheid lijkt aantrekkelijk, in de praktijk is dat niet zo" Fieke van der Lecq, Erasmus SoE. De NRC van 24 September 2011.
  37. "Op de balkan heeft Europa veel van zijn glans verloren" De NRC van 14 Oktober 2011. Door Marloes de Koning,
  38. "Lesje in bescheidenheid voor economen" Interview met Eduard Bomhoff. De NRC van 22 Oktober 2011
  39. Crisis is voorspeld, zonder ingewikkelde modellen Door Prof Dr Eelke de Jong. in Brieven NRC van 2 November 2011.
  40. Marcel Moring: Het Marktgeloof. Greed is good. Greed is right werd ons decennia voorgehouden. Het is tijd voor verandering. NRC van Zaterdag 5 November 2011.
  41. "Alleen massief reddingspakket werkt Bos verdedigt zich voor de commissie-De Wit en geeft raad over de eurocrisis. De NRC van 6 December 2011
  42. Marktwerking in financiële sector faalt Hoogleraar Arnoud Boot: rekening van financieel kuddegedrag is hoog. NRC van Vrijdag 9 December 2011
  43. "Verbazend dat kredietbureaus zolang ongereguleerd waren" Zegt voorzitter Steven Maijoor. NRC van Woensdag 21 December 2011
  44. "De Eurocrisis in Vijf Misverstanden" De EU laat de financiering van de overheidsschulden over aan de 'Markten' schrijft Dirk Bezemer. NRC van Zaterdag 7 Januari 2012
  45. "AFM richt pijlen op algoritmes" Het vermoeden bestaat namelijk dat markten met deze flitshandel worden gemanipuleerd. De Telegraaf van donderdag 12 Januari 2012
  46. "Bezuinigen is niet het juiste medicijn" Volgens de analisten van kredietbeoordelaar S&P pakken Europese politici de crisis helemaal verkeerd aan. De NRC van Maandag 16 Januari 2012
  47. "Vrees voor verplichte strategie beursfonds" Wetsvoorstel Frijns naar de kamer. De Telegraaf van dinsdag 17 Januari 2012
  48. "Voor beleggers is de eurozone een schiettent geworden" EBRD directeur Manfred Schepers pleit voor snelle invoering euro-obligaties om de crisis snel en simpel op te lossen. NRC Zaterdag 28 Januari 2012.
  49. "Een minister laat je geen bank waarderen" Het ging er stevig aan toe bij de enquêtecommissie de Wit. Oud Minister Bos noemde beweringen van zakenbank Lazard volstrekt ongeloofwaardig. NRC Zaterdag 28 Januari 2012
  50. "Bezuinig met mate, koester het herstel" In economische crisis ligt protectie op de loer, enz., zegt Pascal Lamy, de topman van de Wereldhandelsorganisatie WTO. NRC Woensdag 8 Februari 2012
  51. "Ziekenhuizen mogen winst gaan uitkeren" Wetsvoorstel Schippers morgen naar tweede kamer. Woensdag 8 Februari 2012
  52. "Griekenland gaat allen aan" Interview met het nieuwe ECB-directie lid de Belg Peter Praet. In de NRC van Zaterdag 18 Februari.
  53. "Hallo, daar is-ie weer: de nullijn. Maar Werkt hij eigenlijk nog wel ?" Terwijl Bernard Wientjes pleit voor de nullijn, betogen economen juist dat een loonstijging de remedie is voor de crisis. Door onze redacteur Marike Stellinga. In de NRC van Zaterdag 18 Februari.
  54. "Economen van CPB: tegen loonmatiging" Wim Suyker, programmaleider overheidsfinancien van het centraal Planbureau. In de NRC van Zaterdag 18 Februari.
  55. "Pensioenpot 850 miljard Euro in gevaar" Zegt Jan Bertus Molenkamp in Telegraaf van woensdag 29 februari 2012
  56. "Europese regeringen moeten juist meer geld uitgeven" door Mariana Mazzucato in NRC van Woensdag 14 Maart 2012
  57. "Behandel klanten als idioten" Greg Smith, oud werknemer Goldman Sachs in NRC van donderdag 15 Maart 2012
  58. "Goldman is een ideale boeman tijdens crisis" in NRC van Vrijdag 16 Maart 2012
  59. "Wat Europa wel helpt: inflatie" Bert de Vries, was minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het derde kabinet-Lubbers in NRC van Zaterdag 19 Mei 2012
  60. "Jamie Dimon glijdt van zijn troon" Hoeveel miljard het onlangs gerapporteerde handelsverlies van JP Morgan Chase zal behelzen is nog niet zeker. In NRC van Vrijdag 25 Mei 2012
  61. "Prijs van opdelen pensioenfonds in gescheiden leeftijdscohorten te hoog" In Financieel Dagblad van Zaterdag 26 Mei 2012 door Jurre de Haan en Fieke van der Lecq
  62. "De Commissie onderschat de fiscale windhandel in Nederland" Nederland is een soort hedgefonds voor fiscale windhandel geworden, vinden Arnoud Boot en Lans Bovenberg. In NRC van Donderdag 31 Mei 2012
  63. "Werk die staatsschulden weg met de Zon" De zwakkere eurolanden kunnen een flink deel van hun staatschuld met groenestroom terugbetalen zo stellen vijf experts in NRC van 4 juni 2012
  64. "De bevolking is geen voorstander van Europa" Brieven van 9 Juni 2012
  65. "Democratisering opkomst van Pensioenen" Meer invloed op beleggingskeuzes. Interview met Herman Wijffels en Martin van Rijn (PCGM) De Financiele Telegraaf van 13 Juli 2012.
  66. "Ook Duitsland schuldig aan eurocrisis" Topeconoom Peter Bofinger vindt dat Duitse loonmatiging deels de crisis veroorzaakte. NRC 19 Juli 2012.
  67. "Vaar niet blind op 't CPB" Computermodellen hebben stevige beperkingen
    stellen Arnoud Boot en Sandra Phlippen in NRC van Dinsdag 11 September 2012
  68. "Betaal ouderenzorg met overwaarde huis" Ook pensioenpot onderdeel plan. De Telegraaf van 27 September 2012
  69. "De penioenemmer is verleidelijk vol" Een Nationale Hypotheekbank ondersteund met pensioengeld, dat is het plan. De NRC van 27 November 2012
  70. "EU kikkert op van vrijhandel met de VS" Obama's aanbod van een handelsverdrag biedt de EU een kans om eindelijk eens handelbarrieres te slechten De NRC van 16 Maart 2013
  71. "Rabo's 'Stairway to Heaven' in de City liep dood" Libor-schandaal Het handelscentrum van Rabobank in de London City raakte in opspraak door te frauderen met rentetarieven. Maar 'Utrecht' deed daar net zo hard aan mee. De NRC van 1 December 2013.
  72. "Dwing banken tot groter buffer" De zwakke kapitalisatie van banken is een onverantwoord risisco voor de economie en een rem op kredietverstrekking aan het midden en kleinbedrijf, schrijven Arnoud Boot en Sweder van Wijnbergen De NRC van 2 December 2013
  73. "Banken in Nederland en Duitsland zwakst" Dwing tot ophalen van Extra kapitaal. Dat zegt de Leuvense Hoogleraar Paul de Grauwe. De Telegraaf van 3 December 2013.
  74. "Britten: EU-regelgeving toetsen op banengroei" De nieuwe Europese Commissie moet de bestaande Europese regels onder de loep nemen om te kijken. Zegt David Lidington. De Telegraaf van 14 Mei 2014.
  75. "Euro levert weinig op maar je kan er niet uit" Muntunie is nog lang niet af. Zegt Coen Teulings van het Centraal Planbureau. De Telegraaf van 17 Mei 2014.
  76. "Europa" einig onderwerpen leiden de laatste jaren tot zulke heftige debatten als Europa. De Telegraaf van 17 Mei 2014 door Columnist Jaap van Duijn
  77. "Impuls economie met inveteringsinstelling" De Nederlandse economie moet een impuls krijgen door de komst van de Nationale Investeringsinstelling. De Telegraaf van 23 Mei 2014.
  78. "An economy doing half its job" This document discusses the article "An economy doing half its job" in Harvard Business Review of 2014
  79. "Impuls economie met inveteringsinstelling" De Nederlandse economie moet een impuls krijgen door de komst van de Nationale Investeringsinstelling. De Telegraaf van 23 Mei 2014.
  80. Persoonlijke gedachten Pensioenfondsen naar aanleiding van de brief van Donner

  1. Wij hebben steeds in eer en geweten gehandeld KBC voorzitter Jan Huyghebaert blikt terug op derde reddingsplan voor bank-verzekeraar. De Tijd van Zaterdag 16 Mei 2009. Pagina 3.
    Hier lezen we:
    Er is een lange periode overgegaan om door externe revisoren en specialisten een waarde te laten plakken op onze portefeuille CDO's (Herverpakte kredieten) die daar (bij de Amerikaanse obligatie verzekeraar MBIA) verzekerd is
    Dat is een bijna algebraïsche abstracte thematiek. Het gaat immers om een portefeuille waar tot op vandaag onderliggend geen enkele euro verlies werd geboekt, maar waar de markt voor onderliggende activa opgedroogd is.
    Vooral bij dit laatste: Dat moest men toch al veel langer weten? Dan had men toch al veel eerder iets moeten doen?
    Waarom wordt de waarde van zo een portefeuille niet ten minste maandelijks bijgehouden? Het enige wat eigenlijk belangrijk is wat is de methode om de waarde van zo een portefeuille te bepalen.
    In feite waar het hier om gaat is kennis. Zie ook het volgende artikel.

  2. Bankiersexamen moet over cultuur gaan Door Dolf van den Brink. NRC Zaterdag 30 Mei 2009.
    Mijn commentaar staat op plaats 1.
    In het artikel staat:
    De cognitieve kennis van onze bankiers is prima en heeft de bankcrisis ook helemaal niet veroorzaakt.
    Cognitie gaat over het kenvermogen, over kennis als zodanig. Met andere woorden het begrip cognitief is hier foutief gebruikt. Volgens mij kun je het beter weglaten.
    Ik kan het eens zijn met deze zin als er in plaats van bankiers zou staan: de meeste bankmedewerkers. Het probleem ligt volgens mij bij de leiding en bij hun kennis. De leiding bepaald het beleid en die is langzaam in een verkeerde richting gegaan o.a. vanwege het beleid van andere banken. Dingen worden gewoon en worden geaccepteerd maar ze zijn helemaal niet gewoon.

    Een van de centrale activiteiten van een bank is het uitlenen van geld. Hiervoor moet je een risico analyse opstellen. Aan de hand van die gegevens en de regels van de bank is het antwoord Ja of Nee.
    Het gaat nu in zekere mate om deze bank regels. Het vast stellen van deze regels ligt mij de Raad van het Bestuur. RvB kan in feite de regels versoepelen of aanscherpen. Deze bankregels zijn ook kennis.

    Even hier boven staat:
    Deze betreffen onder andere vele rapporten over risk management en ingewikkelde producten.
    Maar staat daarin ook iets over het waarom van die ingewikkelde producten en het risico van die producten? Mogen ze (De bankiers en de bankmedewerkers) dat risico ook aan de klanten vertellen? Ik denk dat het antwoord Nee is. Ook dat is kennis.

    Wat de kennis bij de banken betreft is het belangrijk dat ze niet van consultants gebruik maken. Vooral niet onder het mom dat de anderen dat ook doen en of dat het goedkoper is. Als bijv. een hypotheek analist gebruik gaat maken van een consultant dan gaat hij of zij langzaam de verantwoordelijkheid bij die consultant leggen en dat is gemakkelijk maar uiterst gevaarlijk o.a. omdat dan langzaam de kennis wegsijpelt.

  3. Hoe Den Haag de banken bediende Door Gijsbert van Es. NRC Weekblad Zaterdag 27 juni 2009.
    Mijn commentaar staat op plaats 1.

  4. Pensioenfondsen moeten hun kansen grijpen. Nu minister Bos de hulp van de fondsen nodig heeft, kunnen zij eisen stellen aan rendementen Door B.M.S van Praag. Universiteit van Amsterdam NRC 13 juli 2009 Opinie 7
    Hier lezen we:
    Maar de fondsen hebben slechts een belang te vertegenwoordigen - het belang van hun verzekerden die mettertijd moeten kunnen genieten van een waardevast of welvaartsvast pensioen.
    Maar dan moeten de verzekerden daar ook voor betalen. Je hebt alleen recht (als je 65 bent) op jouw deel, van wat de gene van jouw geboortejaar, in de "pot" gestoken hebben inclusief de rente.
    De positie van de fondsen is afhankelijk van twee factoren: de hoogte van de premie die de werkgevers en werknemers storten en de kwaliteit van de beleggingen.
    Het eerste klopt. Het tweede is eerder: de rente, die dat deel van het kapitaal dat belegt is, op brengt.
    Het kabinet heeft bij de vaststelling van de premies bij ABP en PGGM een forse vinger in de pap.
    Als het uitgangspunt voor het pensioenfonds voor de overheid welvaartsvast is, dan hoeft de overheid verder niks te doen, want dan liggen de kosten vast.
    Voor het eerst hebben de verzekerden niet alleen maar wat te vragen aan de staat, maar ook wat te bieden, namelijk de inzet van pensioenspaargelden om de financiële sector te stutten en de infrastructuur op peil te houden.
    Het lijkt mij dat de pensioenfondsen hier niet een ongeclausuleerd "njet" moeten laten horen.
    De pensioenfondsen moeten hier wel gewoon "njet" op zeggen. Pensioen fondsen mogen alleen beleggen in obligaties, in feite in precies dezelfde obligaties als die voor privé personen beschikbaar zijn. Ze mogen geen risico nemen door aandelen te kopen.
    De zelfde regels moeten ook gelden voor de gemeentes en provincies. Transparantie.

  5. Twijfels bij regels banken De Telegraaf van 14 Juli 2009, pagina T19
    Hier lezen we:
    Ivo Arnold, hoogleraar monetaire economie aan de Universiteit Nyenrode, vindt dat het voorstel van de Commissie niet vergenoeg gaat. "Het liefst zou ik zien dat de kapitaal eisen dusdanig worden opgeschroefd dat het voor banken helemaal niet meer interessant zou zijn om te beleggen in risicovolle obligaties en of aandelenbeleggingen."
    Ik heb hier vraagtekens bij. Wat zijn in de eerste plaats risico volle obligaties? Dit is een heel ondoorzichtig begrip. Banken zijn in de eerste plaats administratie kantoren. Zij verzorgen de administratie als bedrijven obligaties (aandelen) willen uitgeven. Daarnaast hebben zij een grote verantwoordelijkheid bij de prijs van de aandelen bij de uitgifte. Zij kunnen zelf ook obligaties en aandelen uitgeven.
    Wat zij niet zouden mogen doen is obligaties herverpakken en doorverkopen.
    Arnold vervolgt: "Dan Houden ze zich alleen nog maar bezig met het uitlenen van spaargeld aan bedrijven en consumenten. Zo krijg je vanzelf het onderscheid tussen spaarbanken en durfinstellingen. De laatste zijn dan bijvoorbeeld beleggings en pensioenfondsen die meer risico nemen."
    Ook hier heb ik vraagtekens bij. Vooral het laatste, risico nemen. Als er iemand geen risico moet nemen dan zijn het de pensioenfondsen. Zij hebben de kennis niet om het risico in te schatten. Het enige dat pensioenfondsen mogen doen is obligaties kopen.
    De zin zit ook niet logisch in elkaar. Wat is precies spaargeld uitlenen aan bedrijven ? Waar het omgaat is welk deel je van je spaargelden je uitleent (belegt) en aan wie.

    Daarnaast je kunt een onderscheid maken tussen spaarbanken en handelsbanken. De klanten van de spaarbanken zijn privé personen en de middenstand. Van handelsbanken de productiebedrijven. Het grootste voordeel voor de consument is dan als je het over het onderwerp privat banking hebt dat je een veel onafhankelijk advies krijgt (als je wilt investeren)

  6. Macro-economen weten het ook niet Door Paul De Grauwe (hoogleraar economie aan de universiteit van Leuven). NRC Woensdag 22 Juli 2009.
    Als de macro-economen het niet weten wie weet het dan wel ? Het probleem is dat het artikel nauwelijks een oplossing geeft.
    Hier lezen we:
    de macro-economie als wetenschap is in grote problemen.
    Ik vraag mij af of dat nu zo is en of dat altijd zo was ?.
    In feite het grootste probleem van de economie is dat het nauwelijks een wetenschap is, dat je de economische processen goed kunt beschrijven en de relaties tussen de verschillende variabelen (parameters) nauwkeurig kunt bepalen. Of anders gezegd dat je het economisch gebeuren via bepaalde wetten kan beschrijven en die je ook kunt toetsen.
    Het belangrijkste verschil met vroeger is dat de economie (handel en geldverkeer) veel mondialer is geworden vergeleken met vroeger. Als gevolg daarvan is de bestuurbaarheid veel lastiger geworden.
    De twee economenkampen komen tot een volstrekt verschillende schatting van het effect op het reële Amerikaanse bnp. als de komende vier jaar de overheidsuitgaven blijvend met 1 procent stijgen.
    Als je de voorafgaande tekst leest dan zie je dat het ene kamp denkt dat het bnp minder dan 1% toeneemt (Ricardo) en het andere kamp meer dan met 1% (Keynes)
    Zo merkwaardig is dit niet. Het gaat er om wie heeft er gelijk. Misschien hebben beide wel gelijk afhankelijk van bepaalde voorwaarden.
    De vraag die je eigenlijk zou moeten stellen is wat zijn activiteiten waarbij uiteindelijk iedereen rijker en wat zijn activiteiten waarbij iedereen armer wordt.
    Voor de financiële crisis werden de meeste macro-economen verblind door het idee dat doelmatige markten wel voor zichzelf zouden zorgen.
    Deze zin geeft precies aan dat economie geen wetenschap is. Wat zijn doelmatige markten precies ?
    Direct daarna:
    Ze namen niet de moeite de geldmarkten en het bankwezen in hun modellen te verwerken.
    Dat betwijfel ik. Ik denk dat sommige econometristen dat zeker deden. Het probleem is hoe doe je dat correct en wat is de voorspellende waarde van die modellen ?

    We hebben behoefte aan een nieuwe wetenschap van de macro-economie. Een wetenschap die ervan uitgaat dat mensen ernstige cognitieve beperkingen hebben; dat ze niet zoveel begrijpen van de complexe wereld waarin ze leven.
    Is deze vaststelling de oplossing van de bank crisis ? Een van belangrijke variabelen (parameters en drijfveren) van het economisch proces is de mens in zijn algemeenheid. Zij produceren en zij consumeren.
    Maar je moet hun invloed ook niet overdrijven. Hun invloed is vaak zeer lokaal. Net zo belangrijk (en misschien veel belangrijker) is de invloed van sommige mensen, van de Raden van Bestuur, van de Commissarissen en van de overheid.

    Veel belangrijker is wat is die invloed van ieder precies, welke zijn de verbanden. Dat zou de economie moeten doen. Het probleem is die verbanden zijn heel moeilijk te omschrijven.

    Met een variatie op Isaac Newton: macro-economen kunnen de bewegingen van een rationeel handelende eenling berekenen, maar niet de waanzin van de massa.
    Ik zal maar niet precies zeggen wat ik van deze zin vind. Een ding is zeker Isaac Newton (In het algemeen de wetenschap die uitgaat van experimenten) en macro-economie als wetenschap staan heel ver van elkaar
    Daarnaast micro-economie heeft te maken met de eenling en macro-economie met de massa. De term waanzin lijkt mij zeer ongelukkig gekozen.

  7. Economics: Meltdown modelling Could agent-based computer models prevent another financial crisis? Mark Buchanan reports. In Nature 5 August 2009.
    Mijn commentaar staat op plaats 4.

  8. Wil je wetenschappelijk succes? Kijk naar de evolutie vrijdag 4 september 2009 door redactie NRC
    Lees het commentaar van de auteur op plaats 10.

  9. Het vergeten geld Voor de bankensector is nog altijd geen plaats in de gangbare economische modellen. Het wordt hoogtijd. Door Michiel van Nieuwstadt in NRC Wetenschap van Zaterdag 10 Oktober 2009

    Als je dit stuk leest dan is mijn eerste vraag: Wat leren de studenten economie tegenwoordig op de Universiteiten. Maar dat ter zijde.

    In het artikel in de paragraaf "Overeenkomsten" staat:
    Bezemers studie laat zien dat de modellen van economen die de crisis expliciet hebben voorspeld opmerkelijke overeenkomsten vertonen. In de eerste plaats maken deze modellen een duidelijke scheiding tussen reële economie en de financiële sector: banken, verzekeraars en beleggingsfondsen.
    Persoonlijk lijkt mij dit wel logisch en iedere eerste jaars student economie zou dat moeten weten. Kijk ook wat ik er zelf over geschreven heb: Economisch model.
    Daarna staat er:
    De modellen die werken met geldstromen en balansen worden door Bezemer "flow of fundsmodellen" genoemd. Ze gaan uit van de realiteit dat in de echte economie vraag en aanbod juist meestal niet aan elkaar gelijk zijn. Voor een bedrijf betekent dat bijvoorbeeld dat niet alle producten in elke periode verkocht worden, het verschil komt op de balans te staan in de vorm van een voorraad en er is een bank nodig om die voorraad te financieren - er wordt geld gecreëerd.
    Opnieuw dit lijkt mij micro economisch logisch. Het probleem is hoe verklaard zich dat macro economisch (per land en per continent) en hoe druk je dat in vergelijkingen uit, waar mee je dan uiteindelijk uitgaande van de economische gegevens tot 2007 de crisis van 2008 mee moet voorspellen.
    "flow of funds modellen" zijn inderdaad veel beter geschikt om signalen op te vangen over mogelijke crisis dan de conventionele macro economische modellen erkent Paul de Grauwe. Hij is hoogleraar economie aan de universiteit van Leuven
    Met andere woorden "flow of funds modellen" zijn the state of the art. Maar:
    De "flow of funds modellen" mogen conceptueel aantrekkelijk zijn, Wynne Godley erkent dat er nog een lange weg is te gaan. De werkbare modellen die hij heeft opgesteld zijn sterk vereenvoudigd, soms tot niet meer dan zeven vergelijkingen.
    Als je uitgaat van zeven differentiaal vergelijkingen in de vorm van n11*a1 + n12*a2 = da1/dt dan hangen alle variabelen a1..an van elkaar af en veranderen ze voortdurend.
    Iedereen weet dat. Het probleem is de parameters n11, n12 enz. Hoe bepaal je die?
    Het standaard antwoord door de variabelen a1..an over een bepaalde tijdsduur te meten en aan de hand daarvan de parameters n11, n12 enz. te bepalen. Dit is geen gemakkelijke zaak.
    Daarna lezen we:
    "Zelfs zo'n eenvoudig model kan ik niet helemaal doorrekenen", zegt Godley. "Ik heb een computer nodig om het met model te simuleren. Dat komt doordat alle variabelen met elkaar samenhangen en voortdurend in beweging zijn. Daardoor wordt het model al gauw onhandelbaar"
    M.a.w. zijn we er ? Nee.
    Volgens mij is dit eigenlijk een heilloze weg. Je kunt de relaties kwalitatief aanduiden, maar uiteindelijk kwantitatief is alles zeer moeilijk.

  10. "Niet opgelucht ademhalen dat ons geen blaam treft". Bestuursvoorzitter Roger Dassen van Deloitte over de rol van accountants in het ontstaan van de kredietcrisis In NRC van 24 November 2009. Pagina 13.
    Roger Dassen is hoogleraar aan de Vrije Universiteit. Het artikel begint met de opmerking:
    dan kun je niet zeggen dat de accountants grote steken hebben laten vallen.
    De vraag is of dat waar is.
    Voordat ik mijn antwoord geef laten we eerst eens kijken wat er verder in het artikel staat:
    Een voorbeeld: stel je bent accountant van een Amerikaanse hypotheekverstrekker en ziet dat er geld wordt geleend aan mensen die mensen die rente en aflossing nooit kunnen betalen en dat het onderpand er ook niet best uitziet. Als je vervolgens constateert dat die lening in een pakketje wordt doorverkocht aan een volgende partij en het risico weg is bij die klant van jou, dan kun je het daarmee afdoen.
    Met andere woorden het motto is weg is weg. Daarna lezen we:
    Een belangrijke voorwaarde om dingen van je eigen balans te halen is dat je daad werkelijk zelf geen risico meer loopt.
    En even verder:
    We staan nog steeds achter het werk dat we hebben gedaan als het puur gaat om het controleren van de jaarrekening bij die banken. Maar als je een niveau hoger kijkt, dan is het de vraag of je niet meer vragen moet stellen. Accountants moeten met bestuurders en commissarissen meer de discussie aangaan of belangen van anderen dan aandeelhouders wel genoeg worden meegewogen.
    Volgens mij hebben de accountants wel een groot probleem. Als je het volgende document leest dan is een belangrijk onder deel van de jaarrekening het vaststellen van het vermogen. Nu is het waar dat als je eerst een hypotheek versterkt en die daar na verkoopt dan ben je van het risico af. Maar als dat laatste niet gedaan hebt voor alle hypotheken met hetzelfde risico dan heb je wel een probleem. En als je die hypotheken hebt door verkocht naar bank XYZ en 's middags moet je naar die bank want daar ben je ook accountant, dan heb je ook een probleem. In beide gevallen klopt het vermogen van de bank niet en dat is nadelig voor de koers van de bank en de aandeelhouders.
    Wat de bank ook kan doen is pakketjes doorverkopen naar zijn particulieren beleggers bij de bank. Het probleem is dan opgelost voor de bank en de aandeelhouders maar de klanten bij de bank (inclusief de accountant als privé persoon) zijn dan niet blij. Ook dit is een probleem voor de accountants.
    De functie van de accountant start wanneer de boekhouder klaar is m.a.w. wanneer de jaarcijfers bekend zijn. Hij of zij moet in feite controleren of deze jaarcijfers een correcte afspiegeling zijn van het vermogen (de waarde) van een bedrijf. Als dit niet zo is dan zouden de accountants de jaarrekening niet moeten goedkeuren.

  11. Banken AFM-directeur Steven Maijoor over hoe accountants de jaarrekening 2007 controleerden. "Klem was niet zo stevig als gehoopt" In NRC van 3 December 2009.
    In dat Artikel lezen we:
    Accountants (van de big 4) hebben zich onvoldoende kritisch getoond bij het controleren van de jaarrekeningen over 2007 van Nederlandse financiële instellingen. De AFM pleit voor verbetering maar legt geen sancties op.
    Dit artikel heeft een heel andere boodschap dan de vorige nr (10) van een van de big 4.
    Daarna staat er:
    Het ging de AFM vooral om de activa die gerelateerd zijn aan de Amerikaanse hypotheekmarkt.
    Als je dit leest dan roept dat meteen twee vragen op:
    1. Waarom specifiek de Amerikaanse hypotheekmarkt
    2. Waarom juist nu.
    Volgens mij is het antwoord: omdat ze (de AFM) nu weten dat er problemen zijn bij de Amerikaanse hypotheekmarkt.
    Dit roept weer een andere vraag op: Had de AFM eigenlijk al niet veel eerder iets moeten doen?
    Het antwoord zou wel eens bevestigend kunnen zijn.
    Verder lezen we:
    In het najaar van 2007 kwamen de markten voor dit soort producten grotendeels tot stilstand, Daarmee werd het lastiger om een prijs te bepalen voor de beleggingen. Financiële instellingen zijn daarom vaak teruggevallen op het modelmatig vaststellen van een prijs. Het is de taak van de accountant om vast te stellen of dat terecht is gebeurd en daar open over te rapporteren. Accountants hebben onvoldoende helder gemaakt welk deel van de activa op basis van marktprijzen in de boeken stond en welk deel modelmatig tot stand was gekomen. Dat is een wezenlijk onderscheid omdat beleggers meer waarde hechten aan marktprijzen dan aan modelmatige prijzen.
    Ik kan mij goed voorstellen dat men graag wil uitgaan van handelsprijzen. Dwz. uit prijzen die de huidige handel biedt voor ongeveer gelijksoortige producten. Bijv. de huizenmarkt. Het is echter geheel anders bij bijv. aandelen. Bij aandelen kun je bijv. kijken naar het totale dividend. Dat vermenigvuldigen met 33 (3% rente) en dan delen door het totaal aantal aandelen. Dat geeft dan de waarde per aandeel (Die je dan voor de jaarrekening gebruikt). Nu kan de huidige koers daar ruim boven liggen bijv. omdat er reeds een veel hoger bod op gedaan is. En wat dan?
    In feite zou het antwoord moeten komen van het AFM die daar richtlijnen voor zou moeten geven.

    Nu hebben we het hier over hypotheken. Eigenlijk moet je hypotheken helemaal niet verhandelen. Het beheer en risico moet blijven bij de bank die de hypotheken verkoopt. De AFM en de Ned. Bank zouden dit duidelijk gewoon moeten verbieden.

    Het zelfde geldt ook voor verzekeringen.

  12. "Pensioenen" Brief van Donner aan Tweede Kamer legt vinger op vele zere plekken
    "Pensioenrealisme is ongemakkelijk"     In NRC van Donderdag 8 April 2010.
    In dat Artikel lezen we:
    Hij heeft twee brieven naar de tweede kamer gestuurd, die op kernpunten haaks staan op wat de dominante beslissers in de pensioenfondsen, de werkgevers en de vakbonden zelf denken. Pensioen is voor Donner te belangrijk om aan de sociale partners alleen over te laten.
    Alleen met dit laatste kan ik mij vinden. Je kunt natuurlijk kritieke hebben op de bestaande situatie. Het probleem is hoe moet het dan wel.
    Hierna lezen we:
    Het vertrouwen is geschaad door grote beleggingsverliezen in 2008, door falend risicobeheer en door onduidelijkheid over het eigen toezicht bij de fondsen.
    Wiens mening is dit ? Ik neem aan van dhr. Donner. Ik kom hier verderop nog op terug. Zie: Persoonlijke gedachten Brief
    Hierna lezen we:
    Het kabinet wil dat de pensioenwereld de verwachtingskloof met de werknemers en de gepensioneerden zeg maar : de samenleving, overbrugt.
    De vraag komt hierop of het kabinet wil dat alleen de pensioen fondsen iets doen. Je kunt natuurlijk ook iets doen aan de kant van de samenleving.
    Hierna lezen we:
    De eerste kloof is het percentage . In het nationale bewustzijn heeft zich vast geworteld: pensioen is 70%. Tot de vorige pensioencrisis was dat 70% van het laatste loon, nu zou 70% van het gemiddelde loon tijdens een carrière de uitkomst moeten zijn. Toch worden deze percentages om allerlei redenen niet gehaald.
    Dat de percentages niet gehaald worden is natuurlijk belangrijk maar veel belangrijker is wie garandeert de regels.
    Ik weet dat in het verleden het 70% was van het gemiddelde loon over de laatste 5 jaren als je 40 jaar gewerkt had. Dat was het pensioen dat je kreeg als je 40 jaar bij een zelfde werkgever gewerkt had. Mijn eerste gedachte was dan altijd wie garandeert dat. Zijn dat de pensioen fondsen die daar voor zorgen of is dat de werkgever die daarvoor moet betalen of is dat beide. Ik kom hier verder op nog op terug. Zie: Persoonlijke gedachten Brief
    Hierna lezen we:
    De meeste pensioenfondsen meten hun eigen financiële positie af aan de verhouding tussen hunbeleggingen en hun verplichtingen. Dat levert een voor iedereen gemakkelijk te begrijpen getal op: de zo geheten dekkingsgraad
    Staat hier werkelijk: beleggingen ? of bedoelen ze hier: hun eigen vermogen ?
    Ik denk waar ze het hier over hebben is inkomen (beleggingen) en uitgaven (verplichtingen). Je kunt natuurlijk beide getallen door elkaar delen, maar dat levert niet zo veel op.
    Pensioen inkomsten (de bijdragen) en de uitgaven zijn tijdsgebonden. De inkomsten voor een persoon heb je als het ware in de vorige eeuw en de uitgaven vallen als het ware in de volgende eeuw. Problemen die hierbij optreden zijn o.a. de gemiddelde levensduur, de geboorte cijfers en de inflatie. Om de pensioen problematiek in kaart te brengen moet je de tijdsas in periodes indelen, bijv. in jaren. Waar het omgaat is om per periode te berekenen wat de uitgaven en de inkomsten zijn. Als de uitgaven groter zijn dan de inkomsten dan heb je in die periode een probleem. Deze laatste stap is gemakkelijk. Het berekenen en nauwkeurig voorspellen is uiterst moeilijk.
    Hierna lezen we:
    Een pensioenfonds moet minimaal voor elke euro toegezegd pensioen een vermogen hebben van 1,05 euro.
    De belangrijke vraag is als ik vandaag op mijn 25 verjaardag mijn eerste bijdrage stort van 100 Euro hoeveel zegt het pensioen fonds mij dan toe als ik 65 ben. En hoe weet ik dat.
    Direct hierna lezen we:
    En wie 1,30 Euro vermogen heeft, voldoet aan de richtlijnen van de toezichthoudende Nederlandse bank.
    Net zoals bij de vorige zin kun je hierbij opmerken: Het gaat niet hier niet over vermogen maar over cash. Natuurlijk cash is ook vermogen, maar mijn vermogen nu is geen garantie voor mijn cash van morgen.
    Hierna lezen we:
    Maar deze getallen weerspiegelen de Euro's van nu en houden geen rekening met de toekomstige inflatie.
    Deze zin heeft direct te maken met het begrip verplichtingen. Als het pensioen fonds hiervoor garant staat (inflatie correctie) dan moeten ze zich daar ook aan houden. Maar en dat is een grote maar dan moet ik voor zo een garantie ook betalen.
    Hierna lezen we:
    Donner wil dat de pensioenwereld realistischer wordt en overgaat naar een reële dekkingsgraad.
    Ik neem aan dat Donner bedoeld een betere (andere) dekkingsgraad berekening. Als dat zo is dan is het interessant om te weten hoe die berekening er uit ziet.
    Hierna lezen we:
    Dan wordt pas zichtbaar wat de kloof is tussen het pensioen zoals het nu wordt gepresenteerd en een waarde vast pensioen.
    Op nieuw hoe bereken je een waarde vast pensioen. Wat is dat precies.
    Hierna lezen we:
    Dan wordt duidelijk wat de risico's zijn.
    Ik ben benieuwd.
    Hierna lezen we:
    Dan heeft de pensioenwereld als geheel geen bescheiden overschot aan vermogen ten opzichte van de verplichtingen, maar een gapend tekort. Misschien wel van 150 to 170 miljard Euro.
    Zijn dit cijfers die in de brief van Donner aan de tweede kamer zijn ? Zo ja dan heeft kennelijk iemand binnen het departement het al berekend.
    Hierna lezen we:
    De reële dekkingsgraad van de sector ligt onder de 100% en dat is een ongemakkelijk boodschap voor werknemers en gepensioneerden.
    M.a.w. als ik de vorige zinnen met elkaar combineer dan hebben we geen waardevast pensioen. De vraag is dan verwachten de werknemers en gepensioneerden dat. Let op dit zijn twee heel verschillende partijen. Je kunt het ook zo stellen verwachten de werknemers dat de gepensioneerden dat mogen verwachten.
    Hierna lezen we:
    Zo moeten de pensioenfondsen gaan rekenen met lagere rendementen op hun beleggingen en dat kan de toch al hoge pensioenpremies verder opdrijven.
    Pensioenfondsen moeten het niet zoeken in beleggingen i.e. aandelen. Wat ze mogen doen is beleggen in obligaties. Zie ook verder op.
    Hierna lezen we:
    Donner wil ook een sterkere positie in de pensioenwereld voor de mensen die de pensioenrisico's dragen, zoals gepensioneerden.
    Het is maar de vraag in hoeverre gepensioneerden de pensioenrisico's dragen. Zij zijn er wel van afhankelijk maar er niet voor verantwoordelijk.
    De gepensioneerden moeten zich niet met bestuur van de pensioenfondsen gaan bezig houden. De gepensioneerden zijn niet in staat om te zorgen voor een waardevast pensioen.
    Hierna lezen we:
    Hij wil de besturen van de pensioenfondsen hervormen, bijvoorbeeld door externe deskundigen te benoemen en betere eigen toezicht verplicht te stellen.
    Hij moet voor al geen externe deskundigen benoemen.
    Het moet een standaard regel zijn dat het bestuur van een pensioenfonds bestaat uit mensen die verstand hebben van pensioenfondsen. Als een pensioenfonds belegt in obligaties dan moet er een afdeling zijn die verstand heeft en verantwoordelijk is voor het beheer van deze portefeuille.
    Wat is eigen toezicht ? Hoe ziet Donner dat ?
    Hierna lezen we:
    Donner dringt zo de rol van de werkgevers en de vakbonden terug.
    Het is maar de vraag of dit zo goed is.
    Het is zo dat de werkgevers een deel van de lasten dragen en dat ze als tegenprestatie daartegenover een bepaalde vorm van inspraak kunnen hebben via de raad van commissarissen dat lijkt mij dat geen slecht idee. Het zelfde via de werknemers en of de vakbonden.

    In het kader "Welke lessen trekt Donner uit de pensioencrisis" lezen we:

    Verder wil Donner een grotere differentiatie bij de pensioenen mogelijk maken, zoals koppeling aan de stijgende levensverwachting, aan doorwerken na 65 jaar en aan specifieke groepen zoals een apart beleggingsbeleid voor jongere en ouderen.
    Mij lijkt zo een differentiatie weinig zinvol. Zie ook volgende paragraaf Persoonlijke gedachten Brief

  13. 'Eurolanden zullen soevereiniteit moeten opgeven'
    De Belgische econoom Andre Sapir over de Griekse crisis, Duitsland en Europa
    In NRC van Woensdag 28 April 2010.
    In dat Artikel lezen we:
    Economische groei is zijn specialisme.
    Zeven jaar geleden schreef hij met een groep specialisten het rapport "An agenda for a growing Europe" dat de fundamentele zwakte van de Europese economie blootlegde
    We zijn tegenwoordig blij als onze welvaart niet afneemt.
    Daarna lezen we:
    (1) Er werd te weinig gewerkt.
    Dat is gemakkelijk gezegd dan opgelost. Ik denk dat vele mensen graag willen werken maar het werk verdwijnt. Daarnaast is dit ook een zeer regionaal probleem.
    Daarna lezen we:
    (2) De productiviteit was te gering.
    Ook dat is gemakkelijk gezegd. Daarnaast dit is bijna het zelfde als punt (1)
    Daarna lezen we:
    (3) de arbeidsmarkt niet flexible genoeg
    Ook dit is gemakkelijk gezegd. Het is voor de grote meerderheid van de mensen heel moeilijk om flexibel te zijn i.e. om zich te herscholen. Daarnaast als het werk verdwijnt is het in feite dweilen met de kraan open.
    Daarna lezen we:
    (4) en de sociale stelsels waren met het oog op de vergrijzing te kostbaar.
    De vraag in feite is: wat verwacht de mens als hij of zij hulp en verzorging nodig heeft.
    Daarna lezen we:
    (5) Europa moest veel minder geld uitgeven aan de landbouw.
    Ik neem aan subsidie. Je moet natuurlijk niet zodanig gaan subsidiëren dat er een overschot komt. Van de andere kant er moet in Europa wel aan landbouw worden gedaan. Het probleem is neem ik aan dat de kost voor niet iedere landbouwer/boer/eigenaar het zelfde is. Als dat een probleem is hoe pak je dat aan. Daarnaast word voor sommige producten gewoon te weinig betaald. (melk prijs)
    Daarna lezen we:
    (6) en veel meer in economische groei investeren.
    Waarom specifiek in groei? Het probleem is volgens mij dat de totale productie van goederen en diensten in Europa daalt. Dus primair moet je deze daling stoppen en daarna kun je pas over groei praten.
    Daarna lezen we:
    (7) dus in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe producten, in hoger onderwijs en infrastructuur.
    Zo een lijst kan "ik" ook opstellen. Je kunt natuurlijk heel gemakkelijk schrijven: "Nieuwe producten ontwikkelen". Het probleem is waar ga je die maken. Niet in België. Ook niet in Nederland. De kans is heel groot buiten Europa. Waarom ? Vanwege de investeerders.
    Als je de infrastructuur globaliseerd dan maak je deze mogelijkheid steeds aantrekkelijker.

  14. Expertdiscussie: Corruptie en op de pof leven in Athene gaan niet samen
    Door Eduard J.Bonhoff Hoogleraar economie Universiteit van Nottingham in Maleisië
    In NRC (Opinie en debat) van Zaterdag 15 Mei 2010.
    Beide horen niet. Corruptie zeker niet (als daar sprake van is) en op de pof leven slechts in zeer beperkte mate.
    Hier lezen we:
    De politici zijn druk met schulden, want dat is het meest urgente,
    De vraag dringt zich op: hoe heeft dit kunnen komen.
    Daarna lezen we
    maar tegelijk zijn Griekenland, Portugal en Spanje ook veel te duur geworden om met succes te kunnen exporteren. Zonder export geen groei, zonder groei niet meer belastingontvangsten en zonder meer belastinggeld geen schijn van kans om rente te betalen op een explosief groeiende schuld.
    Dat laatste klopt maar het oorzakelend verband niet.
    Waarom deze beklemtoning van export. Het gaat er om export van wat naar wie. Wat: Olijfolie ?. Auto's ? Kennis ?
    Daarnaast van Griekenland naar Portugal? Van Portugal naar Spanje en van Spanje naar Griekenland. Zo een kringloop bestaat alleen in theorie. In de praktijk gaat het om producten die het ene land niet heeft en waar er een behoefte voor is en waar er een overvloed van is (en of een specifiek voordeel) in een ander land. Zo iets is niet gemakkelijk van nul af aan om op te zetten. Zeker tegenwoordig met een globale wereld structuur wordt dat zeker niet gemakkelijker.
    Daarna lezen we:
    en schaf alle werkgeverspremies af.
    Werkgeverspremies zijn de premies die de werkgever moet betalen voor de sociale verzekeringen van zijn werknemers en voor de aanvullende pensioenen. Je kunt deze premies natuurlijk afschaffen maar dan zadel je de werknemer er mee op die deze kosten doorschuift naar later.
    Daarna lezen we:
    Maar als Griekenland de corruptie en belastingontduiking niet wil aanpakken hoe kunnen wij dat doen vanuit Berlijn en Den Haag ?
    Als er werkelijk sprake is van corruptie en belastingontduiking en dat ook aantoonbaar is dan moeten wij hun dwingen.
    Daarna lezen we:
    Laat de EU die banken helpen volgens het beproefde recept van nieuwe aandelen in handen van de overheid of eventuele complete nationalisatie.
    Het gevolg is dan dat binnen de EU de staatsschuld nog meer toeneemt en er geen enkele dwang is om bepaalde zaken echt rigoureus aan te pakken.

  15. Hongerige wolven blijken slechts kuddedieren In de NRC van Zaterdag 22 Mei 2010.
    Niet de Speculanten maar reguliere banken veroorzaakten grootste verschuivingen op de obligatie markt.
    Hier lezen we:
    Als enige Nederlandsche bank is ING een zogenaamde primary dealer van de Griekse overheid. In totaal zijn er 21 internationaal opererende banken die de Grieken helpen met het in de markt zetten van staatsobligaties . Zij vormen het startpunt voor het complexe spel dat daarna gespeeld wordt met staatsschulden.
    Dat zijn er 21 teveel. Advies ING: wegblijven.
    Daarna lezen we:
    Aan de koersval die hij veroorzaakte (George Soros) verdiende hij via short selling een miljard dollar.
    In mijn ogen is daar maar een woord voor over als het waar is: schandalig
    Daarna lezen we:
    De frustratie (in Nederland) is begrijpelijk. De obligatiemarkt is complex en er staan grote staatsbelangen op het spel.
    De obligatiemarkt van staatsschulden zou helemaal niet complex moeten zijn. Daarna lezen we:
    Met name de zuidelijke eurolanden hebben door hun begrotingsproblemen steeds meer moeilijkheden om geld op te halen op de kapitaalmarkten.
    Er moet hier natuurlijk staan: jaarlijkse tekorten. Die moet men aanpakken. Daarna staat er:
    Voor noodgevallen vormden de eurolanden samen met het IMF een fonds van 750 miljard euro om het ineenstorten van de euro te voorkomen.
    Als je zo een buffer maakt dan weet je 100% zeker dat er van gebruik wordt gemaakt. In werkelijkheid is er iets structureel mis. (gaat het al jaren lang verkeerd). Daarna lezen we:
    Het spel op de obligatiemarkten dat deze weken de meeste aandacht trekt is dat van de zogenaamde credit default swaps, krediet verzekeringen op staatsobligaties. Het principe is simpel. Staatsobligaties dia via primary dealers op de markt komen, komen terecht bij banken, verzekeraars, hedgefondsen, centrale banken en andere beleggers. Die kunnen het kredietrisico dat ze lopen met zo'n obligatie afdekken via kredietverzekeringen.
    Het gebruik maken van kredietverzekeringen is eigenlijk belachelijk. Voor meer informatie: Credit default swaps Je gaat iets betalen voor een bedrag waarvan beide partijen eigenlijk niet weten wat het waard is. Veel eenvoudiger zou zijn als de tegen partij zelf de obligaties koopt.
    Daarna lezen we:
    Aanbieders van die verzekeringen nemen het risico over van degenen die de staatsobligatie bezit in ruil voor een premie. Een Griekse CDS van 593 basispunten betekend dat het 593000 euro premie kost (6%) om een pakket obligaties van 10 miljoen te verzekeren.
    Je moet dan wel precies afspreken wanneer de verzekeraar aan de verzekeringnemer de 10 miljoen gaat uitbetalen. Dat lijkt mij een moeilijke zaak. Veel eenvoudiger zou zijn als de verzekeraar zelf een deel van de obligaties koopt. Verderop lezen we:
    De afgelopen maanden doken geruchten op dat grote spelers speculeerden tegen Zuid Europa. Zij kochten kredietverzekeringen - niet om eigen beleggingen in staatsobligaties af te dekken, maar puur van wegen de kans dat er uitgekeerd wordt als het fout gaat.
    Zoiets (aangenomen dat het waar is), is natuurlijk uiterst kwalijk.

  16. Fout van CPB zet PvdA in het verdomhoekje
    CPB onderschat effect van eigen risico Door Wijnand van de Ven Hoogleraar ziektekostenverzekering aan de Erasmus Universiteit Rotterdam in NRC van Vrijdag 28 Mei 2010.
    Het artikel start met de volgend tekst:
    Het eigen risico in de zorg levert veel meer besparing op dan het CPB berekent. Dat heeft grote gevolgen voor de partijprogramma's stelt Wijnand van de Ven.
    De vraag stelt zich meteen hoe weet je dat.
    Daarna lezen we:
    De PvdA schrapte het inkomens afhankelijke eigen risico van 200 naar 600 Euro. Het blijft nu 210 Euro. De reden is dat het te weinig geld oplevert.
    M.a.w. de PvdA had het eigen risico verhoogt maar stapt daar van af. Het zij zo. Daarna staat er:
    Balkenende vindt dat het PvdA terug moet naar het CPB om het gewijzigde verkiezingsprogramma te laten doorrekenen.
    Dat is heel terecht. Als je iets verandert dan moet het geen probleem zijn door het CPB om het opnieuw door te bereken. Maar kennelijk wil het CPB dat niet doen.
    We stappen nu over op geheel ander probleem. Wij lezen:
    Het CPB heeft hierbij (bij zijn berekeningen) een cruciale fout gemaakt waardoor de besparingen ook voor andere partijen veel te laag uitkomen.
    Met ander woorden het model dat het CPB gebruikt is fout. Daarna lezen we:
    Eigen risico's leiden tot kosten vermindering omdat blijkt dat als mensen een deel van de zorgkosten zelf moeten betalen zij minder beroep doen op de zorg.
    Als ze bedoelen het verhogen van de eigen risico's dan ben ik het er mee eens. Echter het gevolg kan zijn dat de maatschappij minder gezond wordt. Het is maar wat je wil.
    M.a.w. als de PvdA niks veranderd dan heeft dat ook geen invloed op de kosten.
    Hierna lezen we:
    Bij het bereken van dit effect maakt het CPB een methodologische fout
    Bij het bereken van de prijsgevoeligheid verdeelt het CPB de bevolking in een grote groep niet prijsgevoelige zorggebruikers en een kleine groep prijsgevoelige zorggebruikers.
    In theorie kun je de bevolking opdelen in twee groepen. Het probleem is hoe bepaal je de grote van ieder vooral van de groep niet prijsgevoelige zorggebruikers (m.a.w. voor de groep waarbij de hoogte van het eigen risico geen invloed heeft op de mate van gebruik in de zorg). Echter mij lijkt dit opdelen niet erg praktisch. Daarna lezen we:
    De mate van prijsgevoeligheid die het CPB hierbij hanteert is echter de gemiddelde prijsgevoeligheid van de gehele bevolking.
    Zelfs dit is een heel moeilijk te bepalen grootheid. Hierna lezen we:
    Maar de prijsgevoeligheid van de kleine groep prijsgevoelige zorggebruikers is natuurlijk veel hoger dan de gemiddelde prijsgevoeligheid van de gehele bevolking.
    Dat is 100% correct. Ik kan mij dan ook niet voorstellen dat het CPB dit niet doet. Hierna lezen we:
    Zo leidt bijv. een juiste toepassing van het geschatte eigen risico van 165 Euro waarin ook de huisarts is opgenomen, niet tot een jaarlijkse kosten besparing van 200 miljoen Euro, zoals het CPB berekent maar tot een besparing van circa 2 miljard Euro.
    De vraag is hoe weet van de Ven dat zo precies? Het gaat hier om het woordje Juist. Ik neem opnieuw aan dat hij toename bedoelt, maar dat staat er helaas niet. Het gaat in feite om het huidige eigen risico versus een nieuwe versie van het eigen risico en de invloed daarvan (afname van) op de zorg, nauwkeuriger gezegd op de besparingen van de overheid in de zorg. Getalsmatig is dit een heel moeilijk probleem want de afname hoeft niet lineair te zijn d.w.z. rechtevenredig af te nemen bij toenemen van het eigen risico.
    Daarna lezen we:
    Bij een juiste berekening van het zogeheten remgeldeffect door het CPB zou er geen reden zijn geweest voor de PvdA om het voorgestelde eigen risico in het verkiezingsprogramma tussentijds te wijzigen.
    M.a.w. (dit is mijn inschatting) de PvdA had de voorgestelde wijziging van 200 naar 600 Euro gewoon moeten laten staan in het verkiezingsprogramma want dat zou wel heel veel besparingen opleveren. Daarnaast het CPB moet zijn model aanpassen want dat model is fout volgens van de Ven.

    Volgens mij is dit een bijzonder moeilijk technisch probleem. Hoe bepaal je precies de invloed van het eigen risico in de zorg. Als je het verhoogt zullen de mensen minder van de zorg gebruik maken, maar leidt dat ook voor minder kosten ? Je moet dan aannemen dat er minder operaties, dokters en ziekenhuis bedden nodig zijn. Het probleem is hoeveel. Dat is een getalsmatig heel moeilijk probleem, nog maar niet te spreken van de ethische kant.
    Het verminderen van de overhead lijkt mij een meer gunstige oplossing. Zeker niet schaal vergroting.

  17. De Nederlandsche Bank had DSB geen bankvergunning moeten geven, concludeert de commissie Scheltema. Toezicht op DSB schoot tekort. Hard oordeel over Wellink van DNB en Scheringa van DSB
    in NRC van Dinsdag 29 Juni 2010.
    Door onze redacteuren. Hierin lezen we:
    "DSB had een bestuursstructuur die niet bij een Bank past" zei Scheltema
    Waar het primair om gaat zijn twee zaken:
    • Heeft DSB de Nederlandsche wet overtreden. Zo ja welke.
    • Heeft DSB de richtlijnen/regels van DNB overtreden. Zo ja welke.
    Het antwoord in beide gevallen kan heel goed negatief zijn. De vraag is heel belangrijk want dan heeft de DSB niet echt iets verkeerd gedaan.
    Het kan natuurlijk best zo zijn dat de bestuursstructuur van DSB niet professioneel genoeg is, maar als deze structuur valt binnen het kader van de richtlijnen van DNB dan heeft Scheringa van DSB niks fout gedaan. De fout kan ook bij DNB liggen of nog sterker bij de wetgever.
    Even hiervoor staat:
    DNB had in 2005 geen bankvergunning mogen geven zonder te eisen dat DSB zou reorganiseren, zodat eigenaar Scheringa minder invloed zou krijgen.
    Hier het zelfde probleem als hiervoor: Wat staat over het verkrijgen van een bankvergunning in de richtlijnen. Als daar weinig over staat dan was DSB zeker in 2005 niet fout. Het probleem ligt dan eerder bij de DNB en eventueel bij de wetgever. De commissarissen van DSB kunnen ook fout zijn.
    Even verder op staat:
    Ook had DSB te weinig aandacht voor klanten. Zij konden te hoge leningen en hypotheken afsluiten.
    Hetzelfde probleem als hiervoor. Was wat zij deden conform de wet en DNB ? Handelden zij op dezelfde manier als te doen gebruikelijk bij de andere banken ? Als het antwoord Ja is dan deed de DSB niks verkeerd en ligt het probleem ergens anders. Verder op staat:
    Als DNB in de zomer van vorig jaar daadkrachtig had ingegrepen, had de bank gered kunnen worden.
    Deze zin impliceert in feite volgens Scheltema dat DSB zich toen nog zelf had kunnen redden. Van de andere kant vraagt deze zin meer uitleg. Wat kan DNB specifiek actief doen ? Kan zij bijvoorbeeld een bank onder curatele plaatsen en dan zelf bankier gaan spelen ? . Daarna lezen we:
    Demissionair minister van Financiën Jan Kees de Jager is het eens met de kritiek op DNB.
    Ik neem aan dat hij ook spreekt in naam van Wouter Bos. Daarna staat er:
    De Jager wil dat DNB binnen een maand zelf aangeeft hoe de interne cultuur moet veranderen om in de toekomst wel adequaat te kunnen handelen.
    Als er binnen DNB allerlei dingen fout zijn dan zou eerder de wetgever of iemand anders DNB moeten veranderen. Pas als DNB zelf vindt dat ze fout zijn dan kunnen ze er intern iets aan doen. Bijv. zelf hun richtlijnen aanpassen. Daarna staat er:
    Ook vindt de Jager dat het intern toezicht van DNB beter moet. Verder wil hij kijken hoe de toezichthouders vaker gecontroleerd kunnen worden door onafhankelijke instanties zoals het IMF.
    Het gaat hier in hoge mate over het probleem: wie is de baas van DNB. Als dat de wetgever is dan moet de wetgever (in casu de minister van financiën) kijken wat de doelstelling is en of DNB daar aanvoldoet en onderzoeken wat er fout gaat en hoe het beter kan.

    In het artikel door onze redacteuren Heleen de Graaf en Egbert Kalse lezen we:

    DSB bank ging op 19 oktober failliet. De bank uit Wognum die voor het faillissement 4 miljard aan spaargeld en 6,3 miljard aan leningen had uitstaan stond al langere tijd onder druk,
    Ik neem aan dat dit niet het gehele plaatje is maar mocht dit zo zijn dan roept dit de vraag op: wist DNB dat en vinden ze dat goed. Opnieuw het gaat hier over de richtlijnen en regels van DNB en de wetgever. Als je die niet kent dan kun je hier niet echt over oordelen. Vervolgens staat er:
    Ondermeer door kritiek op de woekerpolissen die er voor zorgden dat veel klanten in financiële problemen kwamen.
    Het is de vraag of de DSB door de woekerpolissen failliet ging. Wel kreeg de DSB daardoor een slechte naam en gingen de klanten failliet. Daarna lezen we:
    Eerst Dirk Scheringa. Hij was commercieel ingesteld, maar als bankier ondeskundig.
    De vraag is hoe bepaal je dat. Was dat ook de mening van DNB ? Direct daarna lezen we:
    Hij negeerde (1) opmerkingen van de toezichthouder, ontdook (2) de regels, en reageerde te traag en niet adequaat op de veranderde omstandigheden zoals de kredietcrisis en de (3) strengere regelgeving *.
    Als de punten 1,2 en 3 waar zijn dan had de wetgever en DNB toch veel eerder op moeten treden ?
    Het niet op de juiste manier reageren op de kredietcrisis kun je DSB niet teveel verwijten. Daarna lezen we:
    De toezichthouder heeft op zijn beurt jarenlang te weinig gedaan om de verrotte bestuursstructuur bij de DSB te veranderen.
    Dit kan nooit de werkelijke oorzaak zijn. Waar het primair omgaat is wat een bank al dan niet doet. Daarna lezen we:
    Niet zozeer het dagelijks toezicht op de liquiditeit en solvabiliteit van de bank was het probleem, als wel het 'diepere' toezicht.
    Dit vereist een toelichting. Het gaat natuurlijk niet over de tijdsspanne van een dag maar van een jaar.
    Op pagina 13 lezen we:
    De hardste conclusie van Scheltema - DNB had in 2005 de bankvergunning niet moeten verstrekken - kan grote consequenties hebben voor de toekomstige rol van het instituut DNB en andere Nederlandse banken.
    Dit vereist specifieke uitleg. Hoe komt de commissie Scheltema, uitgaande van de gegevens van 2005 tot de conclusie dat DSB een niet valabele bankinstelling was in 2005. Had DNB toen die gegevens ook en waarom trok DNB toen niet dezelfde conclusie. Daarna lezen we:
    Demissionair minister de Jager kondigde vanmorgen aan dat hij het intern toezicht binnen DNB wil versterken onder meer door de commissarissen van DNB een grotere rol te geven.
    De commissarissen van DNB hebben ook fouten gemaakt.
    De Jager die stelde dat DNB "effectiever en indringender" had moeten optreden in de zaak rond DSB wil dat het banken toezicht wordt versterkt en dat er vaker evaluaties plaatsvinden op de wijze waarop toezichthouders werken.
    Waar het vooral om draait zijn de richtlijnen/regels van DNB. DNB moet er vooral voor zorgen dat de Nederlandsche banken gezond zijn en dat het voornaamste belang van een bank is zijn klanten en niet zijn aandeelhouders.
    Drie zaken zijn hierbij belangrijk:
    1. Een bank mag de hem toevertrouwde gelden niet extra risico beleggen.
    2. Alle bankproducten moet de gemiddelde man en vrouw kunnen begrijpen.
    3. Een Nederlandse bank mag geen buitenlandse bank overnemen.

  18. VVD wil ruimer excuus van Willink van DNB. Kamer: excuus Wellink niet ruiterlijk genoeg in NRC van donderdag 1 Juli 2010
    Op pagina 1 door onze financiële redactie staat:
    De VVD eist dat de president Nout Wellink van De Nederlandsche bank (DNB) ruimhartiger erkent dat er in de afgelopen jaren fouten gemaakt zijn in het toezicht.
    Het probleem van de DSB is dat er hoogstwaarschijnlijk fouten zijn gemaakt door de commissarissen van DSB, door DNB en door de wetgever zelf. De zwarte piet doorschuiven naar DNB is kortzichtig. Verderop lezen we:
    Hij (Wellink) bood zijn verontschuldigingen aan voor de gang van zaken en gaf toe dat de vergunning die DSB in 2005 kreeg niet afgegeven had mogen worden.
    Wellink had zich volgens mij helemaal niet mogen verontschuldigen. Wat hij wel had mogen doen is erkennen dat er specifieke fouten door DNB zijn gemaakt voor zaken waarvoor DNB volledig verantwoordelijk voor is. De vraag is of dat waar is.
    De kamer is nog niet overtuigd dat het goed komt met de leiding van DNB en zij vindt unaniem dat de bank binnen een maand met een plan moet komen ter verbetering van de cultuur.
    Het gaat natuurlijk helemaal niet over cultuur. Cultuur is bijvoorbeeld iets, dat, nadat als de president gesproken heeft iedereen zwijgt en zeker geen commentaar (kritiek) geeft. Cultuur is bijvoorbeeld iets dat je iets zegt in de kamer om de kiezers te behagen. Waar het hier om gaat is de werkingswijze van DNB. Het gaat hier om de bevoegdheden van DNB. Welke (geheime) informatie kan DNB van de banken vragen. Een heikel punt is kan DNB van de banken om een stress test vragen. Zie bijv: At least six of the 19 largest U.S. banks require additional capital en Openbare stresstest banken moet markten kalmeren Het gaat om de regels en de richtlijnen van DNB> Daarnaast moet de wetgever achter deze bevoegdheden staan.
    Op pagina 13 staat:
    Demissionair minister van financiën Jan Kees de Jager kondigde aan dat er gezien de harde kritiek op DNB een cultuuromslag nodig is bij de bank. "Het moet zeer overtuigend zijn" zei Kamerlid Frans Weekers vanmorgen.
    Beide commentaren zijn ook niet erg overtuigend. Waar het omgaat is veel specifieker vaststellen wat er fout is gegaan in een open gesprek zonder een zondebok aan te duiden. De gesprekspartners in zo een commissie zouden moeten zijn: De wetgever, DNB en de banken. Het probleem is dat verschillende partijen van heel verschillende verborgen agenda's (belangen) hebben zodat er eigenlijk nooit iets echt goed uit kan voortkomen. Hier ligt volgens mij een taak voor de Universiteiten.
    Even verder op staat:
    Wellink beloofde niet alleen dat er veranderingen komen bij DNB, hij onderschreef ook alle conclusies van Scheltema. (DNB had beter regie moeten voeren, DNB was te weinig doortastend en de bankvergunning had in 2005 niet zo aan DSB gegeven moeten worden)
    Als dit de samenvatting van alle conclusies van het rapport is, dan is het een beschamend rapport. Beschamend in de zin van vaag.

  19. Demissionaire Donner handelde ondoordacht in NRC van Donderdag 26 augustus 2010 - Opinie pagina 7
    Marktrente is geen basis voor pensioenfondsen vinden Willem Vermeend en Robin Linschoten
    Het artikel begint als volgt:
    Op 17 augustus etc. door een brief van Donner waarin werd aangekondigd dat 12 to 14 pensioenfondsen kortingen op pensioenuitkeringen moeten overwegen. Donner doet dit op advies van de Nederlandsche Bank (DNB)
    Als dit zo is dan lijkt mij de titel van dit artikel niet geheel juist. Je zou moeten schrijven: DNB gaf ondoordacht advies.
    De belangrijkste boosdoener daarvan is de huidige lage rente die op een historisch laag niveau van rond de 2.5 procent ligt.
    Het woord boosdoener lijkt mij weinig zakelijk. Iedereen die een beetje de economie bestudeert weet dat zo iets altijd mogelijk is. Wat voor de een, een zegen is, is vaak voor de ander een last. Als de rente laag is kun je gemakkelijk lenen en dat kan een stimulans zijn voor de bedrijven om meer te produceren.
    Daarna staat er:
    Per 1 januari is door een wijziging van de pensioenwet bepaald dat de verplichtingen van pensioenfondsen gewaardeerd moeten worden op basis van de marktrente op overheidsleningen.
    Vraag: Wie heeft die wijziging gemaakt? Ik denk de tweede kamer. Als hier iets fout is dan is de schuldige de tweede kamer. Daarna:
    Hierdoor treedt een jojo-effect op.
    Bij een pensioen fonds gaat het over drie zaken:
    1. Over de deelnemers (tot 65 jaar) aan het pensioenfonds die bijdragen in de pot. Het totaal van deze pot zijn de bezittingen van het pensioenfonds.
    2. Over de deelnemers (vanaf 65 jaar) aan het pensioenfonds als uitkeringstrekkers van uit de pot. Dit zijn de schulden.
    3. Over het pensioenfonds als zodanig. Dit zijn de kosten van het fonds.
    De schulden liggen in de toekomst. Om de schulden te berekenen zou je kunnen uitgaan van de dag rente. Hoe meer die schommelt hoe meer het bedrag van de schulden schommelt.
    Een betere methode is gebruik temaken van een voorschrijdend gemiddelde. Je berekend dan het gemiddelde over bijv. een periode van twee jaar. Als je dat doet dan zullen de schommeling minder zijn.
    Dit alles los van de vraag in hoeverre het slim is om gebruik te maken van het begrip rente om het pensioenfonds te evalueren.
    Daarna lezen we:
    Kijken we naar het buitenland dan zien we enz. dat sommige voor een vast rendement terwijl andere een gemiddeld historisch rendement hanteren
    Bepaalde rendementen in het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. Het begrip rendement heeft meer te maken met aandelen en obligaties. Daarna:
    Ook de OESO beveelt dit type waarderingsregelingen aan.
    We hebben het hier over rendementen. Het is blijft hierbij altijd de vraag: Wat is het beste. Meegaan met de meerderheid is altijd het gemakkelijkst.
    Wij vinden ook dat de pensioenverplichtingen moeten worden gewaardeerd op een wijze die internationaal gebruikelijk is.
    Dat Zou ik niet zo maar doen. En daarna:
    Daarbij zou voor de waardering gerekend kunnen worden met een voortschrijdende gemiddelde rente over tien jaar.
    En dat doen ze in het buitenland nou net niet. En nu komt het:
    Dan zal voor de meeste pensioenfondsen de dekkingsgraad nu voldoende zijn en kunnen ze hun beleid aanpassen aan een mogelijk lagere rentevoet in de toekomst.
    Waarom aanpassen als nu de dekkingsgraad voldoende is? De bedoeling is om nu een uniforme maatstaf te hebben om te bekijken hoe een pensioenfonds er voor staat. Zo een maatstaf moet gevoelig genoeg zijn om de pensioenfondsen op tijd te waarschuwen als het verkeerd gaat zodat ze er iets aankunnen doen. Je moet dan ook drie gebieden bepalen: Groen, Oranje en Rood. Als je Groen staat dan doe je niets. Bij Oranje neem je verplichte maatregelen en bij Rood heb je het verkeerd gedaan en kom je onder curatele (Of het systeem is fout i.e. de maatregelen). Het is natuurlijk helemaal de vraag of het begrip dekkingsgraad wel correct is. Zie verderop.
    Kunnen we volstaan met deze nieuwe waarderingsregel? Nee. Door de stijgende levensverwachting zullen de pensioenen duurder worden.
    Dat de gemiddelde levensduur langer wordt, weten we al jaren. De pensioenen worden hoofdzakelijk duurder (We hebben het over de schulden) als de deelnemers bepaalde garanties hebben.
    En dat vraagt om aanpassingen van ons pensioenstelsel.
    Dat klopt, want ons pensioenstelsel is gebaseerd op garanties.
    Versoberd zou kunnen worden door lagere uitkeringen, de pensioenleeftijd te verhogen of de deelnemers meer beleggingsrisico te laten lopen.
    Dat laatste moet je vooral niet doen. Uitgangspunt moet zijn zekerheid. In feite moet er zuinig met jouw geld worden omgesprongen. Het uitgangspunt van het pensioenstelsel moet zijn dat er uitbetaald wordt naargelang van je inbreng en de periode. Iemand die 10000 Euro bijdraagt over een periode van 40 jaar heeft vergeleken bij iemand die dat zelfde bedrag bijdraagt over het afgelopen jaar, meer recht op een hogere uitkering. Daarnaast moet er gekeken worden naar je geboortejaar. De deelnemers per geboortejaar hebben een pot inclusief de rendementen en rentes. Aan het eind van de rit (als iedereen overleden is) dan moet die pot op zijn. Dat wil zeggen dat deelnemers van verschillende geboortejaren die evenveel hebben bijgedragen niet altijd het zelfde krijgen. In dit systeem wordt er niks gegarandeerd.
    In feite komt dit pensioenstelsel er op neer dat iemand die zijn hele leven heeft bijgedragen en op zijn 65 sterft niets krijgt en zijn kapitaal kwijt is, vergeleken met een ander die 100 jaar word en veel meer krijgt dan hij zelf van zijn kapitaal zou kunnen maken omdat hij in feite profiteert van de anderen met hetzelfde geboortejaar die eerder zijn overleden. Je kunt dit ook zien als een winst uitkering
    Daarna lezen we:
    De pensioenwet moet men zodanig wijzigen dat er waarborgen worden gecreëerd voor een houdbaar pensioenstelsel waarbij de lusten en lasten tussen oud en jong op een evenwichtige wijze worden verdeeld.
    Het pensioen stelsel moet vooral niet zo zijn dat mijn bijdrage nu direct wordt gebruikt als uitbetaling aan de gepensioneerden om aan bepaalde garanties te voldoen (70% van het loon over de laatste 5 jaren, 70% van het gemiddelde loon)terwijl als je later zelf gepensioneerd bent, je veel minder krijgt, omdat men vroeger te royaal was. In het voorgestelde oplossing heb je dit niet want er wordt gerekend per geboortejaar en er wordt niks gegarandeerd.

  20. Verdeel beleggingsrisico tussen de generaties in NRC van Maandag 30 Augustus 2010
    Het wordt tijd voor een pensioenscontract met verschillen tussen jong en oud, menen Lans Bovenberg, Casper van Ewijk en Coen Teulings
    De kop van dit artikel zou moeten luiden: Verdeel "beleggingsrisico" tussen de leeftijdsgenoten.
    Het artikel begint met:
    Het huidige pensioencontract is nog steeds gebaseerd op het idee van een gegarandeerd recht.
    Dat klopt. Echter: Het pensioencontract is een verbintenis waarbij het pensioenfonds zich verplicht om de deelnemers van af 65 jaar, jaarlijks, een bepaald bedrag uit te keren. Over de hoogte van dit bedrag is het niet reeel dat er bepaalde garanties bestaan. Kijk ook bij de artikels: (12) en (19)
    Een pensioenfonds kan uiteindelijk niet meer uitkeren dat er in de pot zit.
    Ook dat is zo klaar als een klontje.
    Thans zit het pensioensvermogen van alle deelnemers in een grote pot.
    Dat klopt, maar dat zou niet zo moeten zijn. Het pensioenvermogen van alle deelnemers van hetzelfde geboortejaar moet in een pot.
    Door deze onduidelijkheid is nu een veldslag ontstaan over de vraag welke groep voor de schade moet opdraaien: ingrijpen in de pensioenen legt de rekening bij ouderen niet ingrijpen legt haar bij jongeren.
    Een beetje bombastische taal. Als je de deelnemers van gelijke leeftijd ieder een eigen pot geeft dan heb je dat probleem niet.
    Om duidelijk te maken wat ik bedoel ga naar: GeboortejaarRekening .
    De huidige problemen zijn voor een groot deel veroorzaakt doordat pensioenfondsen de voorspoedige jaren 2003-2007 vooral hebben gebruikt om opgelucht adem te halen en de uitkeringen alsnog te indexeren (aan te passen aan de prijsstijgingen) en niet om de vermogens positie te herstellen.
    De problemen ontstaan vooral omdat de fondsen garanties afgeven. Gedurende de jaren 2003-2007 hebben de pensioen fondsen wel hun vermogens verstekt. Je kunt dan ook de uitkeringen verhogen maar je zou ze ook moeten kunnen laten dalen (van 2008-2010) als dat nodig is.
    Wat het vermogens beheer betreft gaat het er om hoe je jouw vermogen belegd. De vraag is in aandelen of obligaties. Volgens mij alleen met obligaties want dat verminderd het risico.
    Iedere deelnemer moet precies weten hoeveel risico hij loopt nu en in de toekomst.
    Dat lijkt mij schone schijn. Waar het omgaat is hoe het fonds zijn vermogen beheerd. Het uitgangspunt moet zijn: defensief.
    Jongeren kunnen meer risico dragen dan ouderen, zij hebben nog een heel leven voor zich waarin zij tegenvallers kunnen opvangen door meer of langer te werken of door hun levensstandaard aan te passen.
    Deze zin slaat uitsluitend op het prive gedrag van ieder persoon en heeft niks met de pensioen problematiek te maken.
    Het ligt voor de hand om meer risico's toe te delen aan jongeren, maar wel tegen een faire prijs: tegenover meer risico staat een hoger gemiddeld rendement.
    Ik neem aan dat het hier gaat over de verhouding tussen aandelen en obligaties. Ik neem aan dat de mening van de auteurs dat deze verhouding afhangt van het geboortejaar (i.e. de leeftijd): Hoe jonger hoe meer aandelen. En dit in een glijdende schaal. Volgens mijn mening moet je dit vooral niet doen. Alle Pensioenfondsen moeten voor zekerheid kiezen en aan dezelfde regels gebonden zijn.
    Nee, het pensioenfonds kan het vermogen nog steeds gezamelijk beheren.
    Het pensioenfonds houdt simpel weg twee potten aan , een voor veilige, laag renderende beleggingen en een voor riskante, hoog renderende beleggingen.
    Dit is dus duidelijk anders als de voorgestelde GeboortejaarRekening. Hierbij zijn er net zoveel potten als er verschillende leeftijden zijn van de deelnemers. Iedere leeftijd zorgt voor zijn eigen pensioen.
    Achter de stelling dat riskante beleggingen ook hoog renderend zijn plaats Uw commentator een groot vraagteken.
    Wie enz. moet de consequentie aanvaarden dat pensioenaanspraken afhankelijk zijn van het gerealiseerde rendement op de kapitaal markt.
    Dat klopt al hoewel het duidelijk moet zijn dat het hier gaat om pensioen uitkeringen. Maar hier staan geen garanties tegenover. Direct daarna staat er:
    En zodra die consequentie aanvaard wordt is het ook nodig om te expliceren hoe beleggingsrisico's tussen de generaties worden verdeeld.
    Als je uitgaat van het begrip dat ieder geboortejaar zijn eigen pot heeft dan vervalt dit probleem. Wat overblijft is het beleggingsrisico per leeftijd. Volgens mij: defensief.

  21. Generatierekening overbrugt tegenstellingen. Verdeel het vermogen nu Over de voors en tegens van solidariteit tussen generaties. In Pensioen bestuur & Management 2005. Door Prof. Coen Teulings.

    Dit artikel gaat ook uit van het concept om de pensioensopbouw bij te administreren voor alle deelnemers die in het zelfde jaar geboren zijn. In het artikel wordt dat een GeneratieRekening genoemt
    Dit idee is ook ongeveer gelijk beschreven in document: GeboortejaarRekening, waarbij ook wordt uitgegaan van een opbouw per leeftijd. Ter onderscheid noem ik dat LeeftijdRekening of GeboortejaarRekening. M.a.w. ieder geboortejaar heeft zijn eigen GeboortejaarRekening. Wat belangrijk is dat de strategie van het pensioenfonds zodanig is dat aan het einde (als iedereen overleden is) de GeboortejaarRekening op nul staat. M.a.w. er is geen overschot of winst. Daarnaast zijn de uitbetalingen niet constant en kwantitatief gegarandeerd. Dit laatste staat niet in het artikel van Prof Teulings.
    In het artikel staat:

    Pensioenfondsen zijn met name overtuigd van de voordelen van solidariteit tussen generaties en hebben het gevoel dat die door een systeem van Generatierekeningen teniet worden gedaan.
    Het probleem is wat bedoelen de pensioenfondsen precies met solidariteit. Het hele systeem van GeboortejaarRekening is er opgebaseerd dat er geen overdracht van kapitaal tussen de verschillende rekeningen optreed. Wat ook belangrijk is dat het totaal rendement van het totale kapitaal per jaar gelijk over alle rekeningen verdeeld wordt. M.a.w. iedere rekening per geboortejaar neemt procentueel evenveel toe. De bijdragen en afdragen staan hier buiten.
    In het artikel staat verder:
    Dus moet een oudere generatie zijn aandelen aan de jongere verkopen en de jongere generatie zijn obligaties aan de oudere.
    Zo iets moet je nooit doen. Daarnaast zou je dan ook precies moeten omschrijven wanneer en hoeveel. Waar het omgaat zijn twee vragen:
    1. Hoeveel belegt het pensioenfonds gemiddeld: in cash, in obligaties en aandelen.
    2. Zijn deze percentages gelijk voor alle Geboortejaarrekeningen
    Het antwoord op de eerste vraag kan zijn: 10%, 60% en 30%.
    Het antwoord op de tweede vraag kan zijn:
    • Ja. Als dat het antwoord "Ja" is dan wordt het rendement gelijk over alle leeftijden verdeeld.
    • Nee. Bijvoorbeeld in een glijdende schaal voor aandelen 80% voor de leeftijd categorie van 25 jaar to 0% van af de leeftijd van 90 jaar. M.a.w. het rendement wordt niet gelijk over alle leeftijden verdeelt.
    Ook als het antwoord Nee is dan is er geen sprake van een vorm van solidariteit tussen de verschillende generaties wel binnen je eigen leeftijd genoten.

    Het grootste probleem van het huidige pensioen stelsel is van wege de garanties dat je de huidige pensioentrekkers teveel uitbetaald en dat de latere generaties minder krijgen omdat hun bijdragen reeds zijn opgesoupeerd. Je kunt dat een vorm van solidariteit noemen.
    De vraag is: wie wil dit? (solidariteit tussen de generaties)
    Staan de burgers hier achter? In feite moeten de oudere deelnemers zich afvragen: heb ik recht op iets waarvoor wij eigenlijk niet betaald hebben en wat wij in zekere zin afpakken van de jongere generatie. Het antwoord is volgens mij: "Nee". De oudere generatie kan wel zeggen: "Maar dat hebben ze ons gegarandeerd". Dan is het antwoord: Ja dat klopt, maar dat hadden ze (note 1) nooit mogen doen.
    Staan de pensioenfondsen hier achter ? In feite hebben de pensioen fondsen hier niets mee te maken. Ze moeten in feite doen wat de deelnemers vragen, behalve als ze bepaalde garanties vragen. Dan moeten ze heel voorzichtig zijn en precies omschrijven wat ze garanderen. Wat de pensioenfondsen moeten doen is bijhouden wat het opgespaarde kapitaal is per deelnemer en garanderen dat je eigenlijk direct kunt overstappen naar een ander fonds.

    Persoonlijk ben ik niet gelukkig met zinnen in het artikel als:

    Deze theorie (over optimale beleggingsportefeuilles (met s in meervoud)) is vanaf 1970 ontwikkeld.
    Ik vraag mij af in hoe verre je wiskundig kunt bepalen welke aandelen je moet kopen en verkopen met als resultaat dat diegene die je koopt allemaal winnaars zijn en die je verkoopt allemaal verliezers zijn, onder het voorbehoud dat alle pensioenfondsen deze methode gebruiken. Zelfs als je allemaal vervangt door (ruim) boven het gemiddelde dan lijkt mij dat een niet haalbare kaart. Daarna:
    Gegeven die veronderstellingen is de wiskunde echter als een zwerende vinger.
    Zo een zin vraagt om een verduideling. Ook staat er:
    Bovendien, tegenover het lagere gemiddeld rendement aan het eind van het leven als weinig in aandelen wordt belegd, staat het hogere rendement aan het begin, dus dat heft elkaar op.
    Wie kan mij garanderen dat een belegging in aandelen een hoger rendement geeft als een belegging in obligaties?
    Door voor de toekomstige generaties nu vast met geleend geld aandelen te kopen.
    Zulke constructies zou ik vooral niet toepassen. Pensioenfondsen moeten in 2010 niet vast geld gaan lenen (en daarvoor aandelen gaan kopen) als een soort start kapitaal voor diegene die in 2035 beginnen hun pensioen optebouwen en met 2075 met pensioen gaan. Dit start kapitaal kan ook heel goed negatief zijn. Het lijkt mij een volledig verkeerde boodschap.

    Sterker nog pensioenfondsen moeten zich verre van aandelen houden i.e. handel in aandelen. Ze moeten geen risico nemen. En als ze in aandelen zouden gaan doen dan zouden dat alleen Nederlandse aandelen moeten zijn.

    Conclusie: Solidariteit tussen generaties is niet wenselijk. Solidariteit tussen leeftijdsgenoten zou de realiteit moeten zijn.

    note 1: Die "ze" zijn de pensioenfondsen, de overheid en de werkgevers.
    Als "ze" voor iets garant staat dan moeten "ze" ook duidelijk zeggen voor wat precies.
    Voor sommige grote werkgevers doen ze dat voor hun eigen werknemers. Het probleem ontstaat dat als je vaker van werkgever verwisselt je duidelijk veel minder krijgt. Daarnaast kan het voordelig voor een werkgever zijn om iemand voor zijn 65 te ontslaan. Dan "vervalt" die garantie.

  22. Pensioencrisis lijdt onder rente en onder ideologie. in NRC van Zaterdag 11 September 2010. Door onze redacteur Menno Tamminga.

    In het artikel lezen we:

    Het pensioenstelsel is de trots van de vakbonden en de werkgevers, die het samen besturen en van de politici die de regels vaststellen. Dat schept verplichtingen, maar ook verwachtingen.
    Als de politici de regels vaststellen en die regels leggen verplichtingen op, dan zijn ze daar ook verantwoordelijk voor. Ik vraag mij af of de politici zich dat realiseren.
    Dwz als de politiek zegt dat de pensioenen 70% van het gemiddelde van de laatste 5 jaar bedraagt dan moeten zij in feite als de pensioenfondsen niet aan die verplichtingen kunnen voldoen zij (de overheid) hierin bijspringen.
    Als de overheid verplichtingen oplegt dan legt dit ook verwachtingen bij de burgerij. Met de klemtoon op als.
    De werkelijkheid is dat de overheid dit niet doet en moeten de werkgevers dit doen. Voor sommige werkgevers is dit geen probleem, maar voor de over grote meerderheid wel. Volgens mij moet er een verandering komen in het verwachtings patroon in de burgerij wat ons pensioenstelsel betreft: Je krijgt minimaal terug wat je er in gestopt hebt. Wat je in werkelijkheid krijgt hangt af van de resultaten. Niemand kan die garanderen.

  23. Pensioensolidariteit tussen generaties is pervers geworden in de Telegraaf van Dinsdag 14 September 2010. pagina T23

    Ik ben het met deze steeling eens behalve met het woordje: pervers. In het artikel staat:

    Het pensioen op eigen risico = bekend als DC (defined contributions) - is daarbij voor veel werknemers het afschrikwekkende alternatief. J.A. Kuijkhoven (KWPS Corporate Pension Solutions ) vindt dit onterecht.
    Voor meer informatie: KWPS - Corporate pension solutions | pensioen beloningsstrategie en arbeidsvoorwaarden
    Verder op lezen we:
    Door de vergrijzing staan er steeds minder premiebetalende, jonge deelnemers tegenover de gepensioneerde die geld aan het fonds onttrekken. Dat stelsel moet wel gaan kraken enz.
    Dat klopt uitgaande van de daadwerkelijke oorzaak dat het fonds kwantitatieve verplichtingen heeft. Daarna:
    Hervorming van het middenloonstelsel is een optie. De doelstelling is dan dat de werknemers inclusief een pensioen van 70% van hun gemiddeld verdiende inkomen tegemoet kunnen zien.
    Dat klopt vergeleken met 70% van het gemiddelde van de laatste 5 jaren. Maar dit schept nog steeds verplichtingen. Hierna staat er:
    DC is dan beter. Maar wel een verlichte variant waarbij deelnemers geen individuele belegingsvrijheid hebben, maar samen in een collect ief blijven beleggen.
    Het gaat hier over de periode tot 65. In feite gebeurd dit in het huidige pensioenstelsel ook.
    Pas aan het einde van de rit wordt er gekeken wat een ieder individueel heeft opgebouwd.
    Ik neem aan dat dit toch echt ieder jaar per deelnemer wordt gedaan en niet pas als je 65 bent.
    Even verderop:
    ... een fonds niet langer de uitkeringen voor eigen deelnemers verzorgt, de deelnemer krijgt simpelweg de pensioenopbrengst mee.
    Dwz met 65 krijgt iedereen een bedrag ineens.
    Dat kapitaal moet hij vervolgens onderbrengen bij een andere pensioenuitvoerder,
    Volgens mij geven sommige verzekeringsmaatschappijen nu reeds deze service. En vervolgens:
    liefst bij die uitvoerder die het in de hoogste maanduitkering weet om te zetten.
    Zijn alle maanduitkeringen gelijk? Hoogstwaarschijnlijk niet en hangt het o.a. af van je leeftijd.
    Geeft die maatschappij daarvoor een garantie? Als dat zo is dan moet je voor zo een garantie ook betalen en dan ben je eigenlijk weer terug bij het oude systeem.
    Als dat niet zo is dan is het heel belangrijk om te weten: wat het gemiddelde rendement over de laatste 5 jaar is. Het CPB zou deze gegevens jaarlijks moeten bijhouden en uitgeven.

    De hele problematiek van het pensioenstelsel valt uiteen in drie stukken:

    • Wat gebeurd er met het kapitaal ven een deelnemer die overlijdt? Het antwoord zou moeten zijn: Het blijft in de pot (per geboortejaar). Het moet vooral niet gaan naar de aandeelhouders.
    • Zijn er garanties. Het antwoord zou kunnen zijn:
      Nee. De werknemer betaald 10% en de werkgever 5% (en niets meer)
      Ja: De werknemer betaald 10%, de werkgever zorgt voor de garantie van het loondeel zonder indexatie en het fonds voor het extra deel met indexatie.
    • Hoe worden de uitbetalingen geregeld. Het antwoord zou moeten zijn: Zonder enige vorm van garantie en wel uit de pot per geboortejaar.
    Het idee om twee soorten pensioenmaatschappijen te maken lijkt mij niet noodzakelijk, want bij beide is er sprake van rendement op belegingen.
    Wel moet het ieder moment mogelijk zijn om van pensioenmaatschappij te wisselen.

    Alleen als je uitgaat van een totale pot per geboortejaar dan kun je spreken van dat er geen solidariteit is tussen de generaties. Alle andere vormen hebben dit niet. Volgens mij levert dit uiteindelijk (bekenen over meerdere jaren) ook het meest op voor de deelnemers, uitgaande van gelijke bijdragen (inclusief werkgevers bijdrage). Lees verder: GeboortejaarRekening

  24. De onvermijdelijke pensioenrevolutie de NRC van 13 oktober 2010
    Waarom de oudedagsvoorziening van 10 miljoen Nederlanders moet veranderen.

    In het kader "Hoe wordt het?" lezen we:

    Wat wordt de keus?
    Alleen al het feit dat er voor iedere werknemer een keus is tussen een oude en een nieuwe regeling is zeer merkwaardig.
    Daarna:
    De werknemer kan in zijn huidige fonds blijven en hopen dat de rente stijgt zodat zijn pensioen straks niet wordt verlaagd.
    Wat gebeurd er als dit niet het geval is ? Ik neem aan dat het antwoord hierna staat:
    Blijft de rente zo laag als nu (onder 3%) dan wordt zijn pensioen verlaagd op 1 april 2012.
    Voor de rest van zijn leven ? Daarna lezen we:
    Hij kan ook zijn rechten in een nieuwe regeleing onderbrengen. Omdat de werknemer straks koersrisico loopt mag het fonds de pensioenen becijferen met een hogere rente dan nu.
    Wat is hier het doel van? De vraag is nu wat gebeurd er in dit geval als de rente zo laag als nu. Dat staat niet in het artikel. Dat is zwak. Daarna lezen we:
    Dat levert een betere financiele positie op.
    Voor wie? Hoe ? Opnieuw dat staat er niet. Dat is zwak.

  25. Delen in belegingsrisico is geen pensioen de NRC van 14 oktober 2010 door Prof Dr B.M.S. van Praag
    Voorstel vormt afbraak van ons pensioenstelsel en is strijdig met de Pensioenwet 2007.

    In dit artikel lezen we:

    Onder het kabinet Lubbers-Kok enz en tenslotte werden de premies verlaagd tot onder het kostendekkend peil.
    De reden staat in de volgende zin:
    Dit zou verantwoord zijn, omdat pensioenfondsen afstapten van hun oude politiek om te beleggen in goudgerande waarden (lees: Nederlandsche staatobligaties)
    Volgens mijn mening is een deel van de oplossing van het pensioen probleem dat men weer terug moet naar deze situatie. Dan los je meteen het beleggingsrisico op.
    Daarna staat er:
    Zij belegden in aandelen, opties en allerlei incourante maar o zo belofte volle materialen.
    En wat deden de Universiteiten ? Specifiek de Economische Faculteiten ? Waarschuwden zij dat dit risico opleverde ?
    En daar na lezen we:
    Werkgevers en werknemers hechten veel geloof aan deze moderne alchemisten.
    De werkgevers kun je dit slechts gedeeltelijk kwalijk nemen. Wel de banken en de pensioenfondsen zelf. Daarnaast ligt de schuld bij de Economische Faculteiten, de overheid en de vakbonden. Al deze drie moeten de werknemers beschermen.

  26. Pensioenopbrengsten De Telegraaf 2 April 2011 Door Jaap van Duijn
    Dit hele artikel valt mij een beetje tegen. Het is zeker niet de leidraad voor de gemiddelde lezer wat hij of zij moet doen moet doen of moet weten over zijn of haar pensioen. En of wat de problemen zijn.
    Het artikel start met de volgende zin:
    De hoogte van iemands pensioen wordt bepaald door wat hij jaarlijks voor later opzijzet, hoeveel jaar hij dat doet en welke beleggingsopbrengsten hij behaalt.
    Dat klopt. Maar daar heb je in de praktijk weinig aan.
    Daarna lezen we:
    De pensioenproblematiek is voor een individu niet wezenlijk anders dan voor het collectief van een pensioenfonds.
    Daarmee ben ik het met de schrijver niet mee eens. Het belangrijkste verschil is dat een pensioenfonds uitgaat van het belang van het collectief. Dwz primair voor zekerheid. Voor een individu, uitgaande dat hij niet bij een pensioenfonds is aangesloten hangt het deel, waarbij hij voor zekerheid kiest, af van het totale bedrag waarover we spreken.
    Daarna lezen we:
    Stel iemand erft op zijn 25e een ton.
    Eigenlijk is dit een ongelukkig voorbeeld, want het heeft niets met de pensioen problematiek te maken.
    Daarna lezen we samengevat:
    Bij 4% gemiddeld dan heeft hij op zijn 65e 480000 Euro, bij 6% is hij miljonair en bij 8% komt hij tot ruim 2 miljoen euro.
    Dat klopt. Maar ook daar heb je individueel in de praktijk weinig aan.
    Daarna lezen we:
    Over de pensioenfondsen enz. Ze zouden veel hebben laten liggen door op de verkeerde momenten in aandelen te beleggen.
    Dat kun je achteraf heel gemakkelijk zeggen. Dat probleem heb je prive ook, maar dat staat er niet.
    En verderop lezen we:
    Afgelopen donderdag hebben alle partijen in de Tweede Kamer hun zegje over deze kwestie kunnen doen.
    Over hoe je moet beleggen ? Ik betwijfel het. Daarna staat er:
    Met een huidige kapitaalmarktrente van ongeveer 3.5% en zeer waarschijnlijke stijgende rentes in het komende decennium zullen de rendementen inclusief koersresultaten onder de 3% per jaar uitkomen.
    Dit is het enige waardevolle in het hele verhaal. Maar dit geldt ook voor het individu. Dus schrijven over 8% heeft geen zin. Zelfs over 4% is al teveel. Aan het eind staat er:
    Bij een forse rentestijging zullen ze zelfs gedurende enige jaren negatief worden. Wie dan meer wil, zal meer risico moeten lopen en dus in aandelen willen beleggen.
    Individueel kun je dat doen, met de kans om nog minder te krijgen. De pensioen fondsen moeten dat zeker niet doen. Maar dat staat niet in dit artikel.

  27. Amsterdam en de City gelijk belonen Voorzitter Boele Staal van de NVB over bonussen, politiek en internationale banken. NRC 2 April 2011 Door onze redacteuren
    In het begin lezen we:
    Boele Staal is voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). "8 procent van het bbp wordt verdiend door de financiele sector" enz "Inclusief de daaraan gekoppelde diensten kom je op zo'n 20 procent"
    Mij lijkt dit schromelijk overdreven. Als je naar de defitie van Bruto binnenlands product kijkt dan komen de banken hier niet in voor. Als ik vandaag een aandeel koop en morgen verkoop neemt dan het bbp toe? Als een bedrijf een investering doet van x miljoen in Nederland. Neemt dan het bbp toe in Nederland ? Ja. Komt dit door de banken ? Nee. Dus bescheidenheid is hun deel.
    Daarna lezen we (Eerst vraag en dan antwoord)
    De banken vormen blijkbaar niet de meest populiere bedrijfstak
    enz "Er zijn grote stappen gezet op het terrein van risico management, aanbod van producten en beloningsbeleid"
    Wat er is gebeurd dat bepaalde veranderingen in het verleden zijn teruggedraaid. (Bijvoorbeeld het verlenen van hypotheek) Eigenlijk hadden de banken deze veranderingen nooit mogen doorvoeren.
    Volgende vraag en antwoord:
    Past daar een discussie bij over 2,5 miljoen euro die ING aan bonussen wilde uitkeren aan de raad van bestuur?
    "Ik oordeel niet over de ING"
    Om dit antwoord op waarde te schatten moet je eigenlijk weten wat de functie is van de NVB. Als hij (B.S) niks mag zeggen over een specifieke bank (in de zin van kritiek) dan is de NVB meer een wassen neus gezien van uit het belang van de klanten van de bank.
    Daarna staat er:
    En ik (B.S.) constateer maatschappelijke onrust. Dat begrijp ik, maar het is slecht voor de sector.
    Als de ING hoge bonussen uitkeerd dan moeten zij de gevolgen inschatten. Dat er daarna onrust is hun schuld en als dat mogelijk slecht is voor de sector is ook hun verantwoordelijkheid.
    Begrijpt u het ongenoegen van de Kamer - de combinatie staatssteun en bonus
    "Jazeker"
    Eigenlijk had hier de vraag moeten zijn: Kan U begrijpen dat er in het algemeen onrust is. Als het antwoord "Jazeker" is, dan zou direct de volgende vraag moeten zijn: Wat gaat de NVB hieraan doen. Helaas die vraag stellen de redacteuren van de NRC niet.
    Direct hierna staat er als antwoord:
    Maar het parlement moet ook de noodzaak zien van een sterke financiele sector voor een sterk economisch klimaat.
    Dat zal het parlement ook wel weten, maar het heeft niets met de bonussen te maken.
    Het probleem van de banken (Ook van de toezichthouders) is dat ze wat meer aan zelfreflectie mogen doen. Bescheidenheid zou hun deel moeten zijn. De hele problematiek van de krediet crisus ligt in feite bij de banken. Zij hebben het wat dat punt betreft slecht gedaan, dus er is helemaal geen reden tot het geven van bonussen. Als je naar IceSave kijkt en ziet hoeveel provincies hier geld ingestoken hebben Complete lijst 234,5 miljoen dan heeft de overheid, inclusief de banken en de toezichthouders, gewoon heel slecht werk geleverd.
    Is de maximalisering van bonussen een belemmering voor de Nederlandsche concurrentiepositie?
    Er mag op den duur geen groot verschil zijn tusen Amsterdam en de City.
    Bij de banken horen geen bonussen. Ook niet als een bank groeit.
    Bonussen horen bij productie bedrijven. Bedrijven die innoveren.
    Als ze ergens anders meer betalen als in Nederland. Het zij zo. Als mensen daardoor naar het buitenland gaan. Het zij zo. Zolang er nog mensen zijn die in Nederland een bank kunnen leiden en er zorg voor dragen dat het geld van hun klanten daar veilig is, dan is er geen vuiltje aan de lucht.

  28. De Boekenkast van Arnold Heertje. 'Das Kapital is uniek, Marx briljant' De NRC van 3 Augustus 2011. Door onze redacteur Cees Banning.
    In het begin lezen we:
    Das Kapitaal gaat over de tweedeling in de maatschappij en dat zie je nog dagelijks om je heen. Ondernemers die verslaafd zijn aan bonussen en verpauperde woonwijken. Marx beschreef dat de dynamiek van de kapitalistische economie tot deze ongelijke verdeling leidde.
    Hij kwam tot deze conclusie op basis van een wetenschappelijke analyse.
    Geen kommentaar. Het stuk gaat als volgt verder:
    De technologische ontwikkeling heeft tot gevolg dat mensen uit het arbeidsproces worden gestoten en heeft tot gevolg dat meer consumptie goederen worden geproduceerd. Die kunnen niet worden gekocht omdat er een verpauperde klasse is ontstaan.
    Hierna de conclusie Karl Marx:
    Dat resulteert in een maatschappelijke onrust. Het kapitalisme evolueert tot de dictatuur van het proletariaat.
    Aldus Karl Marx. Hierna staat er:
    Marx heeft geen gelijk gekregen omdat er vakbonden ontstonden die met succes streden voor een hoger loon en tegen uitbuiting. En omdat de technologische ontwikkeling ook kapitaal besparend bleek.
    Waar het vooral omgaat is dat mensen die niet direct aan het productie process deelnemen (jongere, zieken, oudere en werkelozen) toch geld krijgen, waardoor er geen verpauperde klasse ontstaat. De technologische ontwikkeling heeft er primair voor gezorgt dat er veel gemakkelijker en veel meer geproduceerd kan worden. Daarnaast is er ook duidelijk sprake van technologische vernieuwing.

    Toch is er in de huidige maatschappij nog steeds kans op maatschappelijke onrust. In het verleden werden de problemen per regio, per land opgelost. In de huidige maatschappij is er sprake van globalisering dwz iedereen heeft infeite met iedereen te maken, maar de werkelijkheid is anders. Wat we zien is dat de productie processen zich in bepaalde gebieden afspelen en dat er in andere gebieden (regios) eigenlijk "niks" meer gebeurt. Hetzelfde met de technologische ontwikkelingen en vernieuwingen. Alleen de beste wereldspelers blijven over. Deze ontwikkeling is zeer zorgwekkend.

    Het gevolg is er landen ontstaan die eigenlijk niks meer produceren. De "oplossing" is deels emigratie of geld lenen om in hun onderhoud te voorzien. Beide oplossingen zijn verre van ideaal.

    Om dit echt op te lossen moet je eigenlijk eerst een economische doelstelling definieren.

    • Bijvoorbeeld: Lokaal werk voor iedereen (in een bepaalde leeftijdsgroep)
    • Bijvoorbeeld: De goederen balans tussen de verschillende continenten moet nul zijn

  29. Pensioen stuwt Delta LLoyd De Telegraaf van 5 Augustus 2011. Door Natasja de Groot.
    In het begin lezen we:
    Verzekeraars spinnen garen bij de ondergang van ondernemingspensioenfondsen (opf).Uit gegevens van DNB blijkt dat er het afgelopen jaar 60 fondsen zijn verdwenen. Een deel daarvan heeft zijn gelden en verplichtingen inmiddels overgebracht naar verzekeraars
    Vooral dit laatste is een heel verkeerde ontwikkeling. Pensioenfondsen en verzekeraars zijn twee heel verschillende types van ondernemingen, die niks met elkaar te maken hebben. Bij een verzekeraar gaat het om een bepaald risico, dat de verzekeraar inschat en waarvoor de klant betaalt. Bij een pensioen gaat het om uitkeringen die de klant gedurende zijn werkzame loopbaan opbouwt. Hierbij staat zekerheid voorop.
    Daarna staat er:
    De eisen die aan de fondsbestuurders worden gesteld zijn een stuk zwaarder geworden. Daarbij moeten fondsen ook zwaardere kapitaalbuffers aanhouden.
    De consequentie van het eerste zou kunnen zijn hogere kwalificaties , wat weer aanleiding zou kunnen geven tot hogere looneisen (kosten). Wat de DNB zou moeten doen is er voorzorgen dat pensioenfondsen veel overzichtiger, simpeler (transparanter) worden. Pensioenfondsen mogen niet beleggen in aandelen. Dit alles moet vooral kosten besparend werken.
    De toezichthouder (de NDB) verwacht dat het aantal pensioenfondsen (opf's) nog fors zal slinken en veel opf's zullen besluiten de regeling elders onder te brengen.
    De NDB zou moeten verordenen dat pensioenfondsen alleen mogen fusieren.
    De verzekeraar zag mede door de pensioencontracten zijn operationele resultaat in de eerste 6 manden met 28% stijgen van 167 miljoen Euro naar 213 miljoen Euro.
    Dat verzekeraars winst maken daar gaat het hier niet over. Waar het omgaat is dat de eventuele winst van een pensioenfonds geheel binnen het fonds moet blijven. Pensioenfondsen hebben ook geen aandeelhouders, want er is nergens sprake van investeringen en vreemd vermogen. Dat maakt pensioenfondsen zo uniek en vooral daarom moeten ze niet samen gaan met verzekeraars.

    Dit is een heel slechte ontwikkeling. Verzekeraars mogen gerust levensverzekeringen aanbieden, want dat is een heel ander product.

  30. Als ik een Fransman was, zou ik me zorgen maken. Portugees topeconoom pleit voor meer creativiteit en andere prioriteiten in het Europese denken. "Zuid Europa wordt gered door Chinezen en Arabische prinsen" De verontrustende wereld volgens Jose Manuel Felix Ribeiro. De NRC van 6 Augustus 2011. Door Caroline de Gruyter.
    Een bijzonder boeiend interview.
    In het begin lezen we: (Eerst vraag dan antwoord)
    Wat ging er mis in Europa, als Duitsland machtig werd en Portugal nietig
    "De verhoudingen zijn in tien jaar scheefgegroeid. Duitsland exporteert vooral, wij zuiderlingen importeren. Dezelfde scheefgroei zie je tussen exportland China en importland Amerika. Maar Amerika had dollars om China mee te betalen. Wij niet. Wij hebben alleen schulden. Duitse en Nederlandse producten gingen zuidwaarts en onze schulden gingen noordwaarts naar de banken. Elke dag staan wij dieper bij jullie in het krijt. enz.
    Een daarvan is China. Duitsland levert auto's chemie, machinerie waarmee China industrialiseert. In ruil geeft Duitsland Chinese producten toegang tot de Europese markt. Chinese schoenen en textiel concureren met Zuid-Europese schoenen en textiel. China wint. Onze inkomsten liggen vooral nog in toerisme en scheepvaart. Waarmee het nog moeilijker wordt onze schulden aan Duitsland af te betalen."
    Wat hieruit blijkt is dat een van de belangrijkste oorzaak van de huidige crisis ligt in de scheefgegroeide de produktieprocessen.
    Wat is de toekomst van de zuidelijke eurolanden ?
    "China en de golfarabieren kopen alles op. Havens, fabrieken. In Portugal zijn het de Angolezen, vooral familie van de president, dia alles opkopen: aandelen in energiebedrijf Galp, de bank Millenium bcp, wijnen uit de Douro. "
    In feite is het veel eerder fout gegaan. Europa laat goederen produceren en koopt goederen uit China zonder dat er een goederen stroom tegen over staat.
    Het feit dat je in China goedkoop kunt produceren mag geen argument zijn.
    Hebben andere landen dat ?
    "Veel Europeanen klagen dat politieke leiders middelmatig zijn. Ik bepleit niet minder Europa, maar daar binnen moeten we prioriteiten formulieren. Neem Schotland, dat machinerie levert aan de boorindustrie op de Noordzee. Afrika kan onze Noordzee zijn"
    Dat laatste is natuurlijk helemaal fout. Afrika moet voor de Afrikanen zijn. Het handelsoverschot tussen Afrika en Europa moet nul zijn

  31. Het Kapitalisme zoals wij dat kennen is uit de hand gelopen. Het schuldprobleem dat zowel Europa als de VS teistert vraagt niet om een nieuw kapitalisme, maar om een oude moraal, vindt NRC-columnist Maarten Schinkel. In de NRC van 12 Augustus 2011.
    Als je praat over een vorm van nieuw kapitalisme dan begeef je je op glad ijs, maar dat wil niet meteen zeggen dat zoals het vroeger was dat ook beter was.
    In het artikel staat:
    Er zijn drie wegen uit een crisis van de overheidsschulden.
    (1) De staat kan besluiten zijn schulden simpel niet meer of slechts gedeeltelijk aftebetalen.
    Die optie is mischien haalbaar voor een geisoleerd land, maar niet als het halve Westen in de problemen zit.
    Deze optie geldt natuurlijk niet voor alle landen. Zie ook het commentaar aan het einde.
    Daarnaast als een land dat doet en op dezelfde manier verder gaat dan ontstaat het probleem op nieuw.
    (2) De autoriteiten kunnen ook bewust de inflatie laten oplopen, om zo de waarde van de schulden uit te hollen.
    Het is niet te hopen dat de Westerse landen daartoe over gaan, want inflatie is de meest geniepige vorm van belasting voor de burger en heft de neiging nogal uit de hand te lopen.
    Inflatie is verschrikkelijk voor alle mensen met een vast pensioen. Inflatie als oplossing is geen oplossing. Daarnaast je moet dan ook weer maatregelen nemen om de inflatie te laten afnemen.
    (3)Want de beste manier is van schulden af te komen is om letterlijk uit de problemen te groeien. Dat vergt een revitalisering van de economie en waarschijnlijk ook een van ons-zelf. Het principe van de uitgestelde behoefte het fundament voor de opvoeding van kinderen moet ook weer voor volwassenen gaan gelden.
    Waarom staat er niet: minder consumeren. Mischien bedoelt de schrijver dat niet want hij heeft het over revitalisering wat je zou kunnen omschrijven als opnieuw leven inblazen of vernieuwen. Daarnaast als je uit iets moet groeien dan kan dat jaren duren
    Mijn conclusie is eigenlijk: deze schrijver weet het ook niet.
    Het grootste probleem van de huidige crisis (een afschuwlijk mode woord) is niet zozeer een financieel probleem als een productie probleem: In Griekenland wordt er gewoon niet genoeg gewerkt vergeleken bij bijvoorbeeld Duitsland. Een deel van het probleem is ook dat men alles goedkoper wil doen en dat is globaal gezien zeker geen goede zaak. Men doet het daar waar de lonen het goedkoopste zijn. In feite mag dat helemaal geen reden zijn want men betaald de mensen gewoon te weinig.
    Daarnaast en dat is een financieel probleem: vele mensen proberen geld te verdienen door er eigenlijk niks voor te doen.

  32. Bescherm mens tegen eigen irrationaliteit. Gedragseconoom Dan Ariely vindt dat de overheid de vrije markt moet kunnen corrigeren. De NRC van 25 Augustus 2011. Door onze redacteur Ykje Vriesinga.
    Hoe weet je dat de mens rationeel of irrationeel is ? Dit verwijt slaat nergens op. Onderwijs geven daar gaat het om.
    In het artikel staat:
    Zijn onderzoeksresultaten druisen in tegen het wereldbeeld van traditionele neoklassieke economen. De aanhangers van de vrije markt, van laissez-faire, laissez-passer, gaan er vanuit dat mensen rationele, goeddoordachte keuzes maken over geld en financiele zaken. Vooral als het om experts gaat, zoals de bankiers op Wall street en als de belangen groot zijn.
    Je vraagt je af hoe je kunt onderzoeken om er achter te komen of dit waar of niet waar is. Het is zinloos om iets te zeggen over mensen in het algemeen. Daarnaast is het de vraag in hoeverre bankiers experts zijn.
    Daarna staat er:
    De financiele crisis is het ultieme bewijs van het ongelijk van deze aanname, zegt Ariely.
    Als je het over "een financiele crisis" hebt dan moet je eigenlijk eerst precies definieren waarover je het hebt. Je kunt het bijvoorbeeld hebben over de krediet crisis. De oorzaak ligt hier hoofdzakelijk bij het feit dat de banken te gemakkelijk krediet geven, maar zeker geen bewijs of het voorafgaande niet waar is.
    Daarna lezen we:
    En heeft en passant de gedragseconomie een impuls gegeven. Een groter publiek staat open voor het idee dat de economie wordt gedreven door emoties.
    Hoe weet je dat ? Wat zijn de emoties waarover we het hier hebben ? Haat ?
    Iets verderop staat:
    Zet een groep mensen in een laboratorium en laat ze handelen in aandelen. Vooral als we ze veel geld geven ontstaat er binnen de kortste keren een bubbel. Hebzucht, luiheid, trots, alle denkbare menselijke zwaktes hebben invloed op onze financiele beslissingen.
    Als ik aandelen Koninklijke Olie koop is er dan sprake van hebzucht ? Als ik aandelen Koninklijke Olie niet verkoop is er dan sprake van luiheid ? Deze hele zin lijkt mij moeilijk waar te maken. Mischien is er nauwelijks verband tussen onze financiele beslissingen en onze zwaktes. Als ik een huis huur, koop, verkoop of verhuur dan heeft dat toch (bijna) niks te maken met mijn zwakte ?
    Daarna lezen we:
    Gewapend met de kennis van dit soort processen moeten overheden regels stellen en waar nodig de vrije markt corrigeren, vindt Ariely.
    Overheden kunnen in principe regels stellen om een bepaald probleem op te lossen. Maar je moet goed oppassen: De overheden kunnen zelf de oorzaak zijn van het probleem en ze kunnen ook met foute oplossingen komen door gebrek aan kennis. Dit alles heeft niks te maken met de menselijke zwaktes, maar met kennis.
    Daarna lezen we:
    Langzaam maar zeker groeit de aandacht voor de ideeen van Ariely en zijn collega onderzoekers. Zowel de Britse remier David Cameron als de Amerikaanse President hebben gedragseconomen in hun kring van adviseurs.
    Mijn advies voor beide is: zorg voor werkgelegenheid in eigenland. Daar heb je geen gedragseconomen voor nodig.
    De aanname uit de traditionele economie is dat mensen minder gemotiveerd zijn om te werken of om een bedrijf te starten als de belstingen hoger worden.
    We hebben het hier over twee heel verschilldende zaken die je niet tegelijkertijd kunt behandelen. Daarba staat er:
    "Dat is een simplistische visie want mensen hebben veel redenen om te werken, niet alleen geld. Natuurlijk hogere belastingen zullen de werklust niet verhogen. Maar het negatieve effect kan verwaarloosbaar blijken."
    Je kunt dit laatste natuurlijk gemakkelijk schrijven, maar hoe toon je nu precies aan wat de invloed van hogere belastingen zijn. Daarnaast kan de invloed heel klein zijn. Mij lijkt zo een academisch onderzoek weinig zinvol. De belangrijkste reden dat mensen niet werken is gewoon omdat er geen werk is in een bepaalde regio. De gedeeltelijke oorzaak is globalisering.

  33. "Het kabinet deed afbreuk aan DNB" Het kabinet passeerde bij de keuze van de nieuwe DNB-president Lex Hoogduin en koos voor Klaas Knot. Interview met Lex Hoogduin. De NRC van 16 September 2011. Door onze redacteur Cees Banning.
    De Europese politiek laat het afweten
    "Dan ben je mild. Degene die het moeten oplosen - lees de politiek - hebben de instrumenten niet. etc . De ECB heeft gezegd: wij zijn bereid - tijdelijk - omobligaties op te kopen. Dat was geen makkelijke beslissing. ECB-president Trichet moest tegen Italie zeggen: Wij kopen jullie obligaties op etc "
    De gene die het had moeten voorkomen is in feite de ECB. De ECB en de italiaanse centrale bank had in feite tegen Italie moeten zeggen: Pas op jullie leven op te grote voet of nog beter: Italianen jullie moeten meer produceren en harder werken.
    Welke stap moet de politiek doen
    "Minimaal een verdubbeling van het Noodfonds EFSF tot 1500 miljard euro"
    In feite is dit de verkeerde boodschap. Wat de politiek van een land (van een regio) moet doen is zorgen dat de invoer en uitvoer van produkten aan elkaar gelijk is. De politiek moet de globalisering tegen gaan.
    Wat vindt U van het pleidooi om de private sector mee te laten betalen aan de oplossing van het Griekse probleem?
    "Sinds de Tweede Wereldoorlog is het zo, dat wanneer een land in de problemen komt het deze in eerste instantie zelf oplost."
    Zo zou het eigenlijk nu nog moeten zijn. Het probleem is dat wij, met zijn allen, langzaam in kleine stapjes, het Griekse probleem hebben overgenomen zonder dat er een waarschuwende hand was dat zij (de grieken) verkeerd bezig waren. In feite is het probleem daarmee alleen maar vergroot omdat wij (de banken) dachten dat wij aan het griekse probleem nog konden verdienen (via hoge rentes).
    "Lukt dat niet dan komt het IMF in beeld. Er wordt een programma opgesteld en aan het eind beoordeelt het IMF of de schuld houdbaar is."
    Dit is neem ik aan zoals het vroeger gebeurde. Nu is de gesprekspartner de ECB (die de schulden overneemt) en het Noodfonds EFSF. Dit is in feite een heel verkeerde ontwikkeling. Wat men had moeten doen is een onderzoek doen naar de oorzaak dat een bepaald land een schuld heeft en hoe men dat moet oplossen.
    Griekenland uit de Euro ?
    "De gevolgen zijn niet te overzien. Ook worden de problemen van Griekenland er niet minder om."
    De EU had zich al veel langer een beeld moeten geven wat te doen als een land failliet gaat en of de mogelijkheid scheppen om een land uit de EU te royeren.
    Hoe dwing je af dat een land zijn gemaakte afspraken nakomt ?
    "Ik zou kiezen voor een Europese minister van Financien die dat kan afdwingen met een onder curatele stelling."
    Wat er zou moeten komen is een EU minister van economische produktie die er op moet letten dat er in alle landen voldoende geproduceerd wordt. Deze EU minister moet er vooral op letten dat de produktie niet verhuisd naar China onder het mom dat het daar goed koper is. Het zelfde geldt ook voor de europese bedrijven versus de afrikaanse landen: ieder continent moet voor zich zelf zorgen.
    En wat moeten we ondertussen met griekenland?
    "Een strak saneringsprogramma opstellen waar het land zich aan houdt"
    Wat je moet doen is naar de oorzaak van de schulden zoeken. Als er corruptie is dan moet je die uitbannen. Als er geen belasting betaald wordt dan moet je dat tegen gaan. Als de overheid niet goed functioneert dan moet je hem effectiever maken. Wat het belangrijkste is dat het land zelf een groot scala van produkten produceerd en die niet uit het buitenland haalt.

  34. "Allen bezuigen is niet de oplossing voor de eurocrisis" Laat premier Rutte niet de fout maken van Hendrikus Colijn. Het kabinet bezuinigt maar anticipeert niet op zwaar weer in Europa. Hervorm banken en besteed eventueel later meer geld, stellen vier hoogleraren economie De NRC van 20 September 2011.
    Ten eerste moet het Europeese noodfonds worden vergroot om besmetting van uit het Insolvabele Griekenland te voorkomen.
    Dit is geen oplossing voor de EU ten gronde.
    Het tweede punt waarop het kabinet nog een broodnodige visie ontbeert, is het bankwezen. Ook Noord Europese overheden hebben niet goed opgelet toen financiele instellingen waarop zij toezicht hielden grote bedragen uitzetten in Zuid-Europa
    Het is waar dat de ECB en DNB weinig hebben gezegd over de grote schulden last van de vele landen. Waarom moet bijvoorbeeld Nederland staatsschulden financieren van Griekenland etc etc
    Van de andere kant wat hebben de Universiteiten gezegd ? Wat leren studenten over het hoe en wat van een staatsschuld ? Wat leren de studenten over de taak van DNB en ECB ? Wat over globaliseren ?
    Het kabinet anticipeert in de miljoenennota onvoldoende op het zwarte weer dat uit Europa mogelijk te wachten staat.
    In de miljoenennota zou in theorie moeten staan wat Europa zou moeten doen. Voor financiele consequenties zouden voorzieningen moeten worden uitgetrokken.
    OOk kunnen wellicht enkele gerichte bestedingsimpulsen nodig zijn, bijvoorbeeld in de infrastructuur.
    Aangenomen dat dit een goed idee is voor de infrastructuur in bijv. Griekenland. Hoe doe je dat vanuit Nederland ?
    Direct daarna staat er:
    Het is cruciaal dit zo te doen dat de Nederlandse kredietwaardigheid niet op het spel wordt gezet en ons land tegen lage tarieven kan blijven lenen.
    Toch niet in het buitenland ? Ook Nederland heeft een staatsschuld en in principale moeten wij die zelf geheel bekostigen.
    Direct daarna staat er:
    Met de hoogste urgentie moeten daarom structurele maatregelen worden voorbereid die het groeivermogen van onze economie versterken.
    Wat ik zo graag zou willen weten wat men op onze universiteiten leert wat het begrip groeivermogen betekend.
    Ik neem aan dat het betekend dat er meer geproduceerd moet worden in Nederland.
    Dit is daarom geen tijd voor boekhouders, maar voor staatsmannen en -vrouwen die niet vastzitten in een idee-fixe dat staatsschuld de oorzaak is van alle europroblemen en dat bezuinigen dus de enige remedie is.
    De huidige oplossing van de crisis is voor sommige dat Griekenland flink moet bezuinigen (en dat Nederland zijn bezuinigingen moet uitstellen). Dat is eigenlijk helemaal fout. Waar het omgaat is dat er in Griekenland meer geproduceerd moet worden en in Nederland minder. Pas dan kun kun je spreken van een fundamentele aanpak. Maar helaas daar gaat het in het artikel niet over.

    Het is gewoon fout dat er in China veel geproduceerd omdat het daar het goedkoopste is. Die boodschap moeten de universiteiten uitdragen en de overheid moet dat ondersteunen.

  35. "Overheidsfinancien draaien nu alleen om geloofwaardigheid" Interview met Klaas Knot. De NRC van 23 September 2011. Door onze redacteuren Cees Banning en Egbert Kalse.
    Hij had twee inwerkgesprekken enz. Den Haag vond dat de centrale bank op een aantal terreinen steken had laten vallen: de uitverkoop van de ABN Amro werd niet geblokkeerd en de debacles met de banken Icesave dn DSB werden niet voorkomen. Over het verleden wil Knot niet praten, de contacten zijn nu "uitstekend"
    Vooral dat laatste is bijzonder jammer. Het is bijzonder belangrijk om te kijken over allerlei zaken wat er in het verleden fout gegaan is. Daar kun je wat van leren. Ook moet je maatregelen nemen om dat in de toekomst te voorkomen.
    De Economische en Monetaire Unie (EMU) heeft ons veel welvaart gebracht. De export van de noordelijke landen naar de zuidelijke landen is alleen maar toegenomen. Ik vind dat met dedain naar Griekenland wordt gekeken.
    Dit is helemaal fout. Er zou met minachting naar de noordelijke landen geken moeten worden. Er mag geen export (import) overschot zijn tussen de verschillende landen van de EMU. Het export overschot naar Griekenland is in feite de oorzaak van de hele crisis. In griekenland moet er meer geproduceerd worden door en voor de grieken.
    Wat is er meer nodig ?
    Twee dingen wat mij betreft. De probleem landen moeten hun economieen fundamenteel op orde krijgen. Dat betekent zorgen voor een houdbare overheidsschuld en de economie zo hervormen dat er weer groei mogelijk is. Tegelijkertijd moet de unie werken aan een sterker economisch bestuur met meer bevoegdheden.
    Geen woord over dat het een productie probleem is. Dat wij onze produkten daar laten maken waar het het goedkoopste is i.e. in China. Zorgt dit nieuwe bestuur er voor dat de productie gelijkmatiger verdeeld wordt ?

  36. "Laat mij toch lekker mijn eigen pensioenfonds kiezen"
    "Keuzevrijheid lijkt aantrekkelijk, in de praktijk is dat niet zo" Fieke van der Lecq, Erasmus SoE. De NRC van 24 September 2011.
    In de kop van het artikel staat:
    Het pensioenakkoord dat deze week werd gesloten maakt pensioenen nog onzekerder. Werknemers hebben er zelfweinig over te zeggen: ze vallen verplicht onder het pensioenfonds van hun baas en kunnen dus niet kiezen voor een fonds met het hoogste rendement.
    Het laatste is wat iedereen natuurlijk eigenlijk wil. Maar hoe doe je dat vooraf ? Dat staat niet in het artikel en dan is zo een argumentatie eigenlijk heel zwak.
    Joanne Kellerman, direkteur pensioentoezicht bij De Nederlandse Bank (DNB) zei het deze week nog:"Een belangrijk kenmerk van het nieuwe contract is dat risico's meer dan voorheen bij de deelnemers komen te liggen"
    Lees ik dat goed: Zij verwacht dus op nog grotere schommelingen wat de opbrengsten betreft?. Als dat zo is waarom doet DNB daar dan niets aan ? Waarom stelt DNB stabiliteit niet voorop. Waarom komt DNB niet met een plan en zegt: zo moet het punt uit.
    Meer risico bij de werknemers dus, maar ze krijgen geen extra zeggenschap.
    Beide zouden eigenlijk niet waar mogen zijn, niet moeten.
    De pensioenregeling staat vast, die is afgesproken door de sociale partners - werkgevers en werknemers - als onderdeel van de cao.
    Als dat waar is dan moet je eigenlijk niet klagen en niet vragen voor meer zeggenschap. Het probleem is gedeeltelijk (denk ik) dat de onderhandelingen gedaan worden door de vakbeweging die als doel groep de leden heeft en niet het algemeen nut voor de maatschappij in zijn totaliteit. Bij hen gaat het er ook om om opnieuw verkozen te worden, dus ze kunnen vooral geen slecht nieuws brengen voor sommige leden groepen.
    Er zijn darom 790 verschillende pensioenregelingen die worden uitgevoerd door 432 pensioenfondsen.
    Als je dat leest dan vraag je je af: staat dat daar werkelijk? Is dat waar ?
    Wat een administratieve overhead. Er zou in feite 1 soort basis pensioenregeling moeten zijn die zou moeten worden uitgevoerd door 10 onafhankelijke pensioenfondsen en geen verzekeringsbedrijven. Een pensioenfonds is hoofdzakelijk een administratie kantoor dat zijn geld belegd in Nederlandse obligaties. Heel heel simpel.
    Fieke van der Lecq (Erasmus School of Economics) is co-redacteur van het boek "Kosten en Baten van collectieve pensioensystemen". Het huidige pensioenstelsel leunt op essentiele bouwstenen die door keuzevrijheid in gevaar komen: solidaritiet (tussen jong en oud en tussen lage en hoge inkomens) en lage kosten.
    Het pensioenstelsel zou alleen moeten steunen op solidariteit tussen de zelfde leeftijdsgroep, afhankelijk van je eigen inbreng. Kijk bij: Geboortejaarrekening.
    Het is dus verstandig de plicht te handhaven dat werknemers sparen voor hun pensioen bij een pensioenfonds. Wat wel zou kunnen: laat ze zelf kiezen bij welk fonds ze dat doen. Zo zijn zorgverzekeringen nu ook geregeld: elke Nederlander moet zich verplicht verzekeren maar mag wel kiezen bij welke verzekeraar hij dat doet.
    Bij welk fonds of welke (zorg) verzekeraar iemand gaat zou nauwelijks verschil mogen maken. De regels voor alle fondsen (het beheer, aanmelden, overdragen, opzeggen en bij overlijden) zouden voor 90% gelijk moeten zijn. Het grootste verschil is mischien wat is eigen bijdrage en hoeveel betaalt de werkgever. Je kunt niet aan iedereen gaan vragen om alle kleine lettertjes door te nemen. De overheid moet er voor zorgen dat iederfonds aan bepaalde vaste regels voldoet.
    Jongere werknemers betalen eigenlijk te veel premie en oudere werknemers eigenlijk te weinig. Dat subsidieren van ouderen is op zich niet zo erg. Als jongeren oud worden profiteren zij weer van de jongere generaties onder hen
    Dit systeem is in principe slecht. Het probleem is niet alle leeftijdsgroepen zijn even groot.
    Dit probleem is te verhelpen zegt Lans Bovenberg hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg en pensioenexpert. Pensioenfondsen met veel jonge deelnemers hebben zouden geld kunnen betalen aan pensioenfondsen met veel oudere deelnemers.
    Dit lijkt mij een zuivere academische oplossing. Je kunt pensioenfondsen nooit tot zo iets verplichten. Daarnaast het moet ook heel precies en duidelijk in hun statuten staan en dus stap je er meteen uit als je jong bent.
    De enige oplossing is fusieren en kijk bij: Geboortejaarrekening.
    Van de lecq begon in 2006 aan het samenstellen van haar boek met het idee: is die solidariteit nou echt zo waardevol? Maar na onderzoek concludeerde ze: Zo gek is dit systeem van collectiviteit en solidariteit niet. Zolang het goed wordt uitgevoerd.
    In de wetenschap is het altijd een goed idee om verschillende theorien met elkaar te vergelijken.

  37. "Op de balkan heeft Europa veel van zijn glans verloren" Zuidoost-Europese landen willen niet alleen een afzetmarkt zijn
    Tegensputterende Slowaken hebben Europa een spiegel voorgehouden. Voor veel landen in Zuidoost Europa lid of aspirant-lid, oogt de Europese Unie lang niet meer zo aantrekkelijk. De NRC van 14 Oktober 2011.
    De Kroaten zagen hoe de Grieken zich lieten verblinden door subsidies en kredieten en zich in de schulden staken om Duitse produkten te kopen, terwijl de Griekse landbouw en industrie de verhevigde concurentie niet overleefden.
    Wat is hiervan de les voor de Grieken: Wij hadden zelfstandig moeten blijven.
    Wat is hiervan de les voor de Duitsers: Invoer en Uitvoer tussen buurlanden moet aan elkaar gelijk zijn en als dat niet zo is, is een van twee niet ethisch bezig.
    Bij de GB kun je druiven uit Griekenland kopen voor 2 Euro de tros. De vraag rijst hoeveel procent daarvan eigenlijk aan de Grieken ten goede komt. Daarnaast is het helemaal de vraag of de wijngaard ook in handen van de Grieken is......
    De Kroaten zien nu hoe gevestigde EU-Landen proberen hun arbeidsmarkten zo lang mogelijk af te schermen voor weknemers uit de nieuwe toetreders zoals Roemenen en Bulgaren, maar eisen dat die hun markten openen voor hun bedrijven.
    Schande. Maar het is denk ik wel de realiteit.
    Kraotie mag zijn territoriale wateren straks als het EU lid is niet meer afschermen tegen de grotere boten van met sleepnetten uit andere EU-landen. enz. Binnen een paar jaar zijn de territoriale wateren leeg.
    De gene die het meeste profijt hebben van de EU zijn de grote EU-landen. Dat zou op zich nog niet zo erg zijn. Het grootste probleem ontstaat via handel met buiten de EU.
    Bij de Kroaten dringt langzaam door: de EU is eerst en vooral een vrije markt.
    Dat klopt. Niet alleen binnen de EU, maar ook daarbuiten. Globalisering is ons credo. Het probleem is een vrije markt kent vele winnaars maar nog meer verliezers. De laatste ten koste van de eerste dwz de kleine landen ten koste van de grote. De echte winnaar is Zwitserland, die alles zelf doet en als het helemaal niet anders kan buiten zijnn grenzen gaat kijken.
    Toetreding zal leiden tot schaalvergroting.
    Als je dat leest dan geloof je toch je eigen ogen niet. Er had moeten bijstaan: voor sommige.
    Kleine ondernemers zullen leningen moeten nemen om te investeren of de zaak sluiten.
    Het probleem voor kleine ondernemers is dat investeren een te groot risico is. De vraag is ook investeren in wat. De enige oplossing is meestal de zaak sluiten en dat komt de grote ten goede. Die hoeven niet direct te investeren.
    Het is een van de redenen waarom steun voor EU-toetreding in Kroatie de afgelopen jaren laag was. enz. De Kroaten willen duurzame ontwikkeling.
    In theorie wil natuurlijk de hele EU dat, maar in de praktijk profiteert Duitsland zeker zoveel van de EU als Griekenland.
    Ik neem aan dat het hier gaat over alle handel binnen de EU onderling. Mijn "gevoel" zegt mij dat die voor Duitsland positief is en voor Griekenland negatief. En als je in de tijd kijkt dan is die voor Duitsland toenemend en voor de Grieken afnemend. Helaas ik kan dat niet met cijfers toelichten.
    En Nederlandse bedrijven een stuk meer van de Roemeense en Bulgaarse markt en de lage lonen daar dan andersom.
    Als Nederlandse bedrijven daadwerkelijk in Roemenie investeren dan profiteren die bedrijven (en de aandeelhouders) maar niet Nederland als land. Roemenie als land profiteert dan ook ten koste van Nederland. Wat hieruit blijkt is dat de hele crisis een produktie probleem is.

  38. "Lesje in bescheiden heid voor economen De economie verkeert in een diepe crisis. Modellen werken niet. Het beste is kijken naar het verleden, betoogt Eduard Bomhoff. De NRC van 22 Oktober 2011
    De Britse koningin bezocht vorig jaar de Londen School of Economics en wilde weten waarom economen er tegenwoordig zo vaak naast zitten. Het vakgebied is in diskrediet geraakt.
    Helaas staat er niet wie van haar adviseurs haar deze vraag in het oor fluisterde, nog wat het antwoord van de economen was.
    Maar helaas kunnen de theoretici ons niet betrouwbaar voorspellen of Engeland er wijs aan doet om nu zwaar te bezuinigen of dat de VS beter af zijn met nog niet concreet ingevulde bezuinigingen voor na de presidentsverkiezingen van 2012.
    Het stellen van zulke precieze vragen is natuurlijk niet erg zinvol. De vraagsteller heeft veel te hoge verwachtingen.
    De Nobelprijswinnaars zijn het niet met elkaar eens. Robert Lucas en Gary Becker zijn stellig over de noodzaak om snel en hard te bezuinigen: Paul Krugman en Joseph Stiglitz willen liever vooralsnog een groter tekort op de begroting.
    Als je aanneemt dat alle vier een antwoord moeten geven op dezelfde vraagstelling en als het antwoord duidelijk verschillend is dan is dat geen goede zaak. Wie heeft er volgens E. Bomhoff gelijk? Maar helaas staat dat er niet.
    Artikelen in toptijdschriften proberen vooral met strenge logica de dynamiek van de economie in kaart te brengen.
    Je kunt zoiets proberen in kaart te brengen. De vraag is in hoeverre je economische processen nauwkeurig kunt beschrijven.
    Daarover schrijven twee vooraanstaande economen Demeulemeester en Diebolt, terecht dat zulke wiskundige constructies "help us to think about a complex issue, but are not true representations of the complexity"
    De oorspronkelijke engelse text begint met "simplified views of the world that help us" etc. Het feit dat je je realiseert dat je het hebt over een benadering is natuurlijk heel belangrijk. In feite zijn deze economen wel bescheiden.
    Er komt een reactie van Ken Rogoff van Harvard. Zijn conclusie: een crisis die meer is dan een recessie in het bedrijfsleven maar die ook het bankwezen verwondt , duurt langer, is dieper en kan niet snel worden aangepakt met een lage rente en een tijdelijk hoog begrotingstekort.
    Vooral dit laatste is belangrijk (al hoewel dat er niet staat). Staatsschulden zijn zo normaal dat er nu alleen over de hoogte van de staatschulden wordt gesproken in procent van het nationaal inkomen. Het idee van een tijdelijke staatschuld door de overheid om de economie (produktie) op te krikken is volkomen achterhaald.
    Geen delicate theorieen met hogere wiskunde, maar een simpele analyse van de lessen uit het verleden.
    Dat kun je natuurlijk gemakkelijk schrijven, maar wat moet er nu in detail gebeuren om de economie weer gezond te maken? Dat staat er nergens.
    Ten slotte is het normale recept om een bancaire crisis op te lossen in twijfel geraakt. Wat is de correcte volgorde waarin de overheid partijen moet beschermen als een bank failliet gaat ? Allereerst de gewone rekeninghouders, dan de belastingbetalers (?) enz.
    Het feit dat de overheid zich al dan niet met zulke zaken moet bezig houden is natuurlijk zeer twijfelachtig. In feite moet de overheid (ECB) stappen (ingrijpen) doen om te voorkomen dat banken failliet gaan en wat buitenlandse banken betreft vroegtijdig waarschuwen dat banken in de gevaren zone komen.
    We weten door schade en schande van eerdere crisis dat het niet alleen billijker maar ook goedkoper is om Griekenland failliet te laten gaan dan om eindeloos geld bij te plempen bij Franse banken met belangen in Griekenland - geld van Europese belastingbetalers. Die regel volgt zonneklaar uit historische analyses van eerdere ongelukken.
    Maw de oplossing die de overheid volgens Bomhoff moet toepassen is overduidelijk: Griekenland failliet laten gaan.
    Maar wat moet er nu met Portugal en Spanje gebeuren ? Ook failliet laten gaan ? of mischien niet ?
    De gehele problematiek is niet zo zonneklaar. Het probleem is dat Griekenland niet alleen een zuiver financieel probleem is maar iets dat zich afspeelt op meerdere terreinen binnen Griekenland en via import en export naar buiten.
    Les 1: tijdelijke nationalisatie van failliette banken is goedkoper, billijker en brengt de economische groei sneller terug dan doormodderen.
    Het lijkt mij interessant hoe je dit aantoont. Je hebt het hier over de relatie tussen "het opkopen van banken die failliet zijn"versus "de economische groei". Het draait in feite niet zozeer wat het opkopen betreft maar hoeveel geld je er in steekt en teruggeeft aan de klanten van de bank.
    Ik kan deze les niet ondersteunen. Hij is te vaag.
    Les 2: belastinggeld moet er zijn om werkloze burgers te helpen en onderwijs en innovatie te bevorderen - niet om bonussen van bankiers veilig te stellen.
    Vooral dat laatste is zonnenklaar en je moet de twee vooral niet met elkaar vergelijken. Waar het omgaat hoe besteed je het belastinggeld. Dat is een uiterst complex probleem. Je moet het rendabel uitgeven dwz dat direct zoveel mogelijk burgers er profeit van hebben. Dwz wat heel belangrijk is je eigen burgers . Daarnaast is er de vraag of je meer moet uitgeven dan er binnenkomt. Het enige goede antwoord is Nee. Je kunt dat nooit continu doen.

  39. Crisis is voorspeld, zonder ingewikkelde modellen Door Prof Dr Eelke de Jong. Hoogleraar te Nijmegen. in Brieven NRC van 2 November 2011.
    In tegenstelling tot de impliciete suggestie van het artikel is deze crisis wel degelijk voorspeld door economen zonder gebruik te maken van ingewikkelde processen. De toenmalige hoofdeconoom van het IMF Raghuram G. Rajan, heeft in 2005 precies uitgelegd waarom en hoe een crisis zou ontstaan, uitsluitend door logisch te redeneren.
    1. Ga naar: How Did Economists Get It So Wrong? Hier staat:
      One brave attendee, Raghuram Rajan (of the University of Chicago, surprisingly), presented a paper warning that the financial system was taking on potentially dangerous levels of risk.
      Eigenlijk heb je hier veel meer informatie nodig om tot een goede inschatting te komen.
    2. Ga naar: Has Financial Development Made the World Riskier? Raghuram G. Rajan in 2005. Deze link geeft alleen een korte samenvatting. Er staat niet in dat er een crisis komt.
      Als ik mijn geld naar de bank breng dan mogen ze maar een deel uitlenen aan derden. M.a.w. banken moeten een deel contant houden.
      Als ik mijn geld stop in een investerings maatschappij dan is er een kans dat ze bijna alles beleggen (om zoveel mogelijk winst te maken). M.a.w er is geen buffer en er is risico dat alles kompleet uit de hand loopt.
      Als de banken dit merken dan gaan ook zij hun buffers verkleinen en er is nog meer kans dat het spaak loont.
      Als nu de banken zelf gaan beleggen in staatsschulden die een hoge rente uitbetalen dan is het hek van de dam.
    3. Ga naar: Raghuram Rajan From Wikipedia
      Hier staat:
      Rajan argued that financial sector managers were encouraged to
      (take) risks that generate severe adverse consequences with small probability but, in return, offer generous compensation the rest of the time. These risks are known as tail risks.[...] But perhaps the most important concern is whether banks will be able to provide liquidity to financial markets so that if the tail risk does materialize, financial positions can be unwound and losses allocated so that the consequences to the real economy are minimized.
      Thus Rajan described the 2007-2008 collapse of the world's financial system.
      Vooral dat laatste lijkt mij overdreven. Dat er problemen kunnen komen wordt alleen in zeer algemene termen besproken (in deze quote)
    4. Ga naar: Saving Capitalism from the Capitalists In deze samenvatting van het book kun je zien dat de schrijvers voor stander zijn van een vrije markt, welliswaar onder toezicht van de politiek. Het probleem ligt volgens mij geheel bij de vrije markt. De producent laat produkten maken in China omdat het daar het goedkoopste is en de klanten kopen om die zelfde reden produkten gefabriceerd in China. In feite gaat het om globalisering en de gedachten dat dit problemen kan opleveren is al zo oud als de weg naar Kralingen.

  40. Marcel Moring: Het Marktgeloof Greed is good. Greed is right. werd ons decennia voorgehouden, maar het systeem dat bemoeienis van de overheid niet nodig vond, stort in. Het is tijd voor verandering. NRC van Zaterdag 5 November.
    Werkt de vrije markt wel? Dit is de eerste aflevering van een serie verspreid verschijnende stukken over de vraag of de vrije markt werkt.
    Voor een algemeen antwoord kijk bij vraag 14

    Het artikel begint met:

    Honingdronken waren we en we offerden op het altaar van de vrije markt met de belofte dat concurentie en het spel der vrije economische krachten voor lagere prijzen en betere producten zou zorgen.
    M.a.w. er zijn geen regels en een doelstelling van lagere prijzen en betere produkten. Het zelfde antwoord als hierboven: Je moet wel heel optimistisch zijn om hierin te geloven.
    De geliberaliseerde energiemarkt heeft onleesbare jaarafrekeningen opgeleverd die niet lager zijn geworden. En de spoorwegen...Ach...

  41. "Alleen massif reddingspakket werkt Bos verdedigt zich voor de commissie-De Wit en geeft raad over de eurocrisis. De NRC van 6 December 2011.
    Wouter Bos legde verantwoording af voor zijn rol bij de banken crisis in 2008 en had ook een tip voor de bestrijding van de huidige crisis
    Reddingspakketten moeten massief en oversized zijn en de bewindsman mag best zeggen dat de staat geen cent op de afgegeven garanties zal verliezen.
    Je kunt dat natuurlijk altijd zeggen, maar eigenlijk is dat niet oprecht. Een garantie is net zo iets als een verzekering. Je hebt een kans dat je erop verdient maar ook dat je geld verliest. De vraag is altijd wat is het maximum en wanneer treed dat precies op
    In principe als de staat niets kan verliezen dan kan de tegenpartij ook niets winnen, dus waarom doe je het dan ?
    Los van het uitleggen van zijn eigen rol, had Bos nog een tip voor zijn opvolger de Jager. Ook de eurocrisis moet volgens Bos oversized worden opgelost, bijv. met een immens noodfonds waardoor iedereen ziet dat Italie daarmee gered kan worden.
    Dat is natuurlijk niet de oplossing.. Het is slechts een tijdelijke. Als je de gehele staatsschuld van Italie opkoopt los je eigenlijk niks tengronde op. Je beloont in zekere zin al diegene die aan die staatsschuld hebben bijgedragen, vooral die gene die erin gespeculeerd hebben want die krijgen alles terug met rente. Je verschuift alleen het probleem en je maakt het eigenlijk alleen maar groter.
    In principe zijn de staatsbons in Belgie het zelfde om de staatsschuld van 230 miljard een beetje te verlichten.
    Je moet de financiele markten laten zien: ons speculeer je niet kapot.
    Door het hebben van een steunfonds is de moraal: Speculeren loont.
    Bos was kritisch over de raden van commissarissen bij banken, die als eerste verantwoordelijk zijn voor de controle van hun directies.
    Dat klopt. Maar die gene die de hoofdverantwoordelijke zijn bij de banken is de directie. En als een bank het slecht doet dan heeft de directie gefaald.
    Pas in een tweede fase komt De Nederlandse Bank of het ministerie van Financien in Beeld.
    De Nederlandse Bank moet een lijst van regels (mate van reserve) vastleggen waaraan de banken zich moeten houden en de raad van commissarissen moet daar controle overhouden bij de uitvoering daarvan. Als een bank "failliet" gaat kan de oorzaak heel goed aan deze regels liggen.
    Daarnaast moet De Nederlandse Bank in samenspraak met het Ministerie van financien de algemene geldstromen bewaken binnen het kader van de richtlijnen van de EU. Het ministerie van financien heeft direct niks met de banken te maken. Dat het ministerie van financien banken moet nationaliseren is natuurlijk een heel slechte zaak.
    OOk bij de ING hebben de commissarissen onvoldoende controle uitgeoefend aldus Bos.
    Bij de ING ligt het probleem primair bij de directie.
    Het is merkwaardig dat Wouter Bos geen beschouwing geeft wat er precies fout is gegaan voordat het Ministerie de ABN AMRO bank nationaliseerde. Van fouten kun je iets leren. De fout leggen bij de commissarissen is natuurlijk simple.

  42. Marktwerking in financiele sector faalt Hoogleraar Arnoud Boot: rekening van financieel kuddegedrag is hoog. NRC van Vrijdag 9 December.
    Het artikel begint met:
    Nog geen drie jaar na de kredietcrisis blijkt de financiele sector wederom hulp nodig te hebben om overeind te blijven. Zonder steun van de autoriteiten lukt het banken niet.
    Dit is een zeer merkwaardig begin. Waarom hebben de banken steun nodig? De reden kan zijn omdat het eigen vermogen niet groot genoeg is volgens de nieuwe richtlijnen van de EU.
    Om het eigenvermogen (cash) te vermeerderen zijn drie mogelijkheden:
    1. De leningen verminderen.
    2. De depositos vermeerderen.
    3. Het kapitaal verhogen via het uitgeven van aandelen.
    Het lijkt vrij logisch dat als er ineens meerdere banken zijn die allen het zelfde probleem hebben dat er dan een probleem kan ontstaan voor sommige. Het enige juiste dat de banken direct moeten doen is het dividend verlagen.
    Op de vrije markt kunnen ze nauwelijks aan geld komen. Banken houden daarom op grote schaal de hand op bij de ECB, tegen zeer vriendelijke voorwaarden.
    Als dit zo is dan blijkt dat er iets grondig mis is. De ECB is er niet om de problemen van de banken optelossen. Ik denk dat het gehele probleem ligt dat men vroeger om aan geld te komen de rente (dividenten) die de banken betaalde te hoog was.
    Hoe komt het dat de financiele sector zo instabiel is.
    Instabiel wil zeggen kleine veranderingen grote gevolgen, maar daarover hebben we het hier niet.
    Wat is het nut van dat sterk uitdijende bank en verzekeringswezen dat telkens steun van de samenleving nodig heeft.
    Dat het verzekeringswezen steun nodig heeft (als dat zo is) is natuurlijk een heel merkwaardig. Zij moeten hun inkomsten (die vast liggen) en hun betalingen (die variabel zijn) gemakkelijk in evenwicht kunnen houden. Als ze geld hebben belegd in aandelen dan hebben ze natuurlijk niet slim gehandeld.
    Het zelfde probleem kan er ook zijn voor de banken. Het bedrijfsleven doet dat ook en dat is ook erg onvoorzichtig. Het enige gevolg is dat je de prijzen van de aandelen opdrijft zonder dat daar extra economische aktiviteiten tegenover staan.
    Nederlandse economen geven jaarlijks van uit de Koninklijke Vereniging voor staatshuishoudkunde advies aan de beleidsmakers, een traditie die meer dan 100 jaar teruggaat.
    Ik zou graag wat voor advies ze geven. Staatsschuld 0 ? Geen subsidie ? Geen buitenlandse banken opkopen ? Invoer = uitvoer ? Geen steunfondsen ? Niks herverpakken ?
    De stuctuur moet anders. Door de complexiteit en verwevenheid is er geen grip meer op de financiele sector.
    over wat voor controle mogelijkheden hebben wij het en wat is de taak van een bank (incasu de DNB), specifiek de sturende taak. De taak van een bank is hoge mate passief. Zij ontvangen van en lenen uit aan derden maar zij mogen zelf geen partij zijn. De DNB heeft wel een sturende taak. zij moeten in feite zeggen hoeveel reserves de banken moeten hebben en wat zelfstandig banken mogen kopen en verkopen.
    Als hoogleraar financiele markten komt Boot tot de conclusie dat marktwerking in de financiele sector niet werkt.
    Het is jammer dat hij niet zegt wat hij hiermee bedoelt. Wat verwacht hij precies ?. In feite door dat je de grenzen openstelt zie je dat er veel meer buitenlandse weknemers komen en dat de produktie verhuist naar de goedkope loonlanden. Is dat marktwerking ?
    De veranderingen in de financiele sector in de afgelopen vijftien jaar hebben geleid tot grotere wispelturigheid en kudde gedrag en daarmee tot een groter systeemrisico.
    Het kudde gedrag bestaat deels in hoge top salarissen bij alle banken maar daarnaast ook in verschuivingen die wereldwijd optreden. Een deel komt door het inhuren van consultants en het overdragen van de verantwoordelijkheid naar die consultants. Als bepaalde bedrijven gebruikmaken van dezelfde consultants dan ontstaat er vanzelf een kudde gedrag.
    In de hypotheek markt gebeurde hetzelfde. Het maximum groeide langzaam omdat als je net iets meer geeft dan het gemiddelde en dan groeit je eigen marktaandeel.
    Het begrip groei is ook zo een soort kudde gedrag. Het beleggen in aandelen door pensioenfondsen is ook kudde gedrag. Dat alle landen staatsschulden hebben is ook kudde gedrag. De enige manier om dit optelossen is om duidelijke wereldwijde regels vastteleggen.

    In feite moeten de economen waarschuwen wat voor risico's dit soort kudde gedrag met zich meebrengt. Het centrale probleem is eigenlijk dat niemand meer zegt: waar zijn we eigenlijk mee bezig. Dwz een goede evaluatie ontbreekt, want niemand wil zijn handen vuil maken.

    Het bankwezen is de laatste jaren een eigen leven gaan leiden. De sector groeide veel sterker dan de economie.
    Het probleem is dat de banken op terreinen ging werken waar ze eigenlijk niet thuis hoorde. Ze gingen bijvoorbeeld zelf financiele produkten die eigenlijk niks met de economie te maken hebben. De meeste belegingsprodukten vallen hieronder, met het doel om de handel te vergroten. De hele optiemarkt is ook zoiets. Daarnaast de derivaten handel. Het gaat hier vooral om het spreiden van de risico's waarbij de koper niet weet welk risico hij loopt met als doel dat de verkoper in de toekomst meer risico kan nemen.

    De economen moeten hiervoor waarschuwen.

    In de Eurocrisis zie je dat het probleem bijna onoplosbaar is door de onderlinge verwevenheid van de banken en door de verwevenheid tussen de banken en overheden.
    Het feit dat de overheid banken overneemt is natuurlijk een heel ernstige zaak, maar dat de overheid en de DNB ging critische zelf studie doet wat er is misgegaan en precies aanwijst wat er is misgegaan is nog veel ernstigger. Een deel ligt onder andere aan de automatisering en de globalisering maar daarvoor had men moeten waarschuwen.

  43. "Verbazend dat kredietbureaus zolang ongereguleerd waren" De Eurocrisis is deels te wijten aan onvoldoende toezicht op financiele instellingen. Een speciale Europese toezichthouder probeert daar sinds een jaar verandering in brengen. Maar dat is niet eenvoudig, zegt voorzitter Steven Maijoor. NRC van Woensdag 21 December 2011
    Steven Maijoor is de voorzitter van de nieuwe Europese toezichthouder voor Financiele Markten: ESMA.
    De Europese banktoezichthouder EBA heeft ruzie met de Duitsetoezichthouder. Heeft u ook problemen met nationale toezichthouders ? Bijvoorbeeld ?
    ... dat de Franse toezichthouder, die short positions wilde verbieden, mij vooraf opbelde. Ik heb meteen een conference call belegd met de 27 nationale toezichthouders. Hoe denken de anderen erover? En als die het ook willen, kunnen ze dat dan niet beter opdezelfde manier doen en op hetzelfde tijdstip?
    Ik denk dat hier voor alle duidelijkheid moet staan: ook willen verbieden.
    Het ESMA moet niet vragen wat vinden jullie, maar zelfstandig bepalen hoe en wat iedereen mag doen, uitgaande van een soort strategie (doelstelling). Als je mensen gaat opbellen wat ze van iets vinden dan doe je meer aan brandbestrijding. Het grootste probleem is als de uitslag 60% versus 40% is wat ga je dan doen.
    Veel Nederlanders denken: Hier is geen crisis. De crisis zit in Zuid=Europa, in landen die op te grote voet hebben geleefd.
    Mensen vergeten weleens hoe de crisis begon: met banken in vooral Noord-Europese landen die in problemen kwamen. Overheden gingen garant staan voor deze banken. Dit leidde weer tot de crisis van overheidsschulden. De kern van de crisis is dus niet alleen overheidsschuld, maar ook de problemen in de financiele sector.
    Wat er niet staat is hoe de banken in de problemen kwamen. In zekere zin door bad mangement van de directie van de banken. Ik schrijf hier specifiek het management want zij zijn de verantwoordelijke. De banken kochten schulden op en verkochten die weer aan de burgers. In feite schandalig gedrag. Helaas dat staat er niet.
    Daarnaast gingen de banken ook zelf handelen in staatsschulden en dat is ook foutief.
    Daarnaast zwegen de commissarissen en de centrale bank die in feite beide toezicht moeten houden.
    Een van de taken is toezicht op kredietbureaus. Die piepen nogal hard
    Krediet bureaus vertellen beleggers welke produkten kredietwaardig zijn en welke niet. Dat kunnen beleggers niet goed zelf bepalen of alleen tegen hoge kosten. Wij gaan niet intervenieren in de ratings van deze bureaus. Wij zeggen dus niet: dit hadden jullie een triple A moeten geven enz.
    Het gaat er natuurlijk wel om wat de precieze definitie van Tripple A is.
    Daarnaast ontkom je er niet aan om precies te beschrijven wat voor gegevens (lees boekhoudgevens) er nodig zijn om tot een krediet rating te komen. Als je die gegevens niet hebt dan is het natte vinger werk. Wat een bank betreft moeten ze duidelijk omschrijven wat hun bezittingen en verplichtingen zijn. Het zelfde geldt ook voor bedrijven zoals Akzo en Shell.
    Wel leggen we de interne organisatie beleidsvoering en transparantie onder de loep, en kijken we of er geen belangenverstrengeling is etc.
    Vooral dat laatste is simpel en daar zijn we het overeens.
    Waar het om gaat is niet om de interne organisatie, maar veel meer om de interne procedures, m.a.w. over de technische details. Het hoe en waarom. Dat staat er helaas niet.
    Eurocommissaris Barnier wil dat er nog meer regels komen voor kredietbureaus. Is dat nodig?
    Op sommige punten zijn meer stappen nodig. Als een bureau door slechte interne bedrijfsvoering slechte ratings publiceert, moet je het aansprakelijk kunnen stellen.
    Als je iemand voor iets aansprakelijk wil stellen dan moet je alles daarom heen heel strak definieren. Je ontkomt daar niet aan. Je moet precies definieren wat het begrip ratings precies inhoud en wat er precies nodig om ratings te geven. Dit is de kern waar het omdraait.
    U bedoelt dat er weer banken kunnen omvallen?
    Mijn punt is: elkaar met de vinger wijzen is onverstandig, omdat alles met alles verbonden is. De enige manier om de crisis op te lossen is solidair zijn.
    Hoe kun je zo een vaag idee als solidair als oplossing gebruiken? Dat zegt niets.
    Als je de crisis wilt voorkomen dan moet je infeite zorgen dat alles minder met elkaar verbonden is. Als iedereen voor zich zelft zorgt dan ben je pas solidair.
    Want intussen heb je met beleggers te maken die niet weten of landen leningen straks terugbetalen, en die daardoor niet gretig zijn om nieuwe leningen aan deze landen te verstrekken.
    Beleggers in Europa hebben niks te zoeken buiten Europa. Een belegger moet niet beleggen in staatsschulden maar in bedrijven. Hij moet dan zelf inschatten wat voor risico hij loont met de produkten die die bedrijven maken. Een echte belegger heeft niks met krediet ratings bureaus te maken. Speculanten wel.
    Dat is nadelig voor Nederland?
    Natuurlijk. Iedereen lijdt er onder. In deze geglobaliseerde wereld lijden zelfs de Amerikanen onder de Eorocrisis en de Chinezen. Het is een illusie dat je je daarvan kunt vrijwaren.
    Amerikanen kunnen zich er gemakkelijk van vrijwaren. Ze moeten zich hoofdzakelijk alleen met zich zelf bezighouden. Voor de Chinezen geldt hetzelfde. Het probleem is de laatste doen dat niet, sterker nog zij doen wat de Europeanen zelf moeten doen: hard werken.

  44. "De Eurocrisis in Vijf Misverstanden" De EU laat de financiering van de overheidsschulden over aan de 'Markten', Een unicum in de geschiedenis, die de crisis gaande houdt en veel geld kost, schrijft Dirk Bezemer. NRC van Zaterdag 7 Januari 2012
    1 Misverstand: De eurocrisis is een crisis van onverantwoorde Europese overheidsbudgetten.
    Een deel van de crisis slaat op de staatsschulden en die hebben weer een relatie met de overheidsbudgetten. Twee zaken die hiermee te maken hebben is de overheidsbegroting die in balance moet zijn i.e. geen tekortmag bevatten. Daarnaast moet iedere regering jaarlijks worden afgerekend op het resultaat.
    De eurocrisis komt door onverantwoorde deregelatie. Na een door de EU gepropageerde financiele liberalisatie in Griekenland nam het aantal leningen door Noord-Europese banken exponentieel toe.
    Het financieren van staatsschulden door andere landen is natuurlijk een heel onhandige zaak. Dit had nooit mogen gebeuren.
    2 Misverstand: Overheden vragen de Europese Centrale Bank te gemakkelijk om geld.
    Het verdrag van Lissabon verbiedt de ECB juist obligaties van de lidstaten te kopen. Dus zijn Europese overheden voor hun financiering afhankelijk van de kooplust van private investeerders ('de markten')
    Het gaat natuurlijk niet alleen over de ECB, maar over alle steunfondsen die gesteund worden door alle nationale banken. Iedere form van steun had verboden moeten worden want het dwingt niet tot bezuiniging van de overheden en als ze het dan doen dan moet de rente nul zijn.
    3 Misverstand: Overheid, laat je disciplineren door de markt
    Omdat 'de markten' (Lees private investeerders) nu eenmaal niet het publiekelijke belang op het oog hebben ligt de beslissing ervan in verkeerde handen. We zitten nu met ons 'marktconforme' systeem van overheidsfinanciering.
    Wat Dirk Bezemer zegt is in feite om de crisis optelossen moet de overheid niet luisteren naar de markten. Dat klopt. Maar het zou veel strenger moeten zijn: De overheden hebben niks te maken met wat voor investeerders dan ook, behalve met de banken in hun eigen land.
    4 Misverstand: Schulden moeten nu worden teruggedrongen door bezuinigingen Waar zowel het buitenland als de private sector niet meer investeren en consumeren (zoals in Griekenland) zijn overheidsinvesteringen en uitgave even de enige groei motor.
    En waar moet de (griekse) overheid dan in gaan investeren ? In huizen bouwen ? in wegen aanleggen ? In onderwijs ? In research ?
    In feite is dit eigenlijk helemaal niet de taak van de overheid.
    Wat Griekenland betreft is het al veel langer fout gegaan en had de EU aan de noodrem moeten trekken.
    Als er iemand moet investeren in Griekenland dan is dat niet de overheid maar de ECB of het IMF die tegelijkertijd Griekenland onder curatele moet zetten.
    Door investeren daarentegen groeit het BNP en daalt dus de schuld/BNP verhouding.
    Dat is maar de vraag. Als de overheid gaat investeren dan stijgt de schuld ook.
    Daarnaast en dat is de grote vraag: in wat moeten de grieken investeren ?
    Laten we aannemen dat de overheid gaat investeren in onderwijs, daardoor neemt de overheidsschuld toe. Het doel is de hoger opgeleiden duurder werk gaan doen en meer gaan verdienen. Dit meer verdienen kan in tweede instantie ook weer extra werk opleveren als ze niet alles gaan sparen. De belangrijkste motor om de staatschuld terug te verdienen is dan door hogere belasting opbrengsten.
    Maar dat ligt niet zo simpel. Wat gebeurd er als deze hoger opgeleiden hier geen werk meer kunnen vinden en in het buitenland gaan werken? Wat gebeurd er als deze hoger opgeleiden produkten gaan kopen die in het buitenland gemaakt zijn ? Dan neemt het BNP niet toe en de staatsschuld niet af en stijgt de schuld/BNP verhouding
    Direct daarna staan er de optimistische woorden:
    De resulterende groei zal de begroting verbeteren en de schuldenlast verkleinen. Keynes zei het al: "Look after unemployment and the budget will look after itself"
    Het gaat hier niet zozeer over wat Keynes zei (het is wel interessant om te weten wat hij er van zou vinden als alle landen in Europa staatsschulden zouden hebben) maar meer om het advies dat de overheden niet moeten bezuinigen maar investeren: Daarvoor is het eigenlijk te laat !!!.
    Hoe ontstaat een staatsschuld ?
    Het reden is omdat de overheid deels teveel en verkeerd heeft geinvesteerd in het publieke terrein en deels omdat ze niet genoeg belasting hebben geint. Dwz verkeerd geinvesteerd in onderwijs, wegen, gezondheid, openbaar vervoer en steun in algemene zin. Verkeerd dat het niet leidt tot een hogere arbeids proctiviteit in de private sfeer en een uiteindelijke toename van de belasting opbrengsten.
    De vraag roept zich op waarom zouden de grieken (de griekse overheid) het nu ineens wel goed doen ? Dat is wishfull thinking.
    5 Misverstand: De eurocrisis was een nare verrassing In 1997 waarschuwden 331 Europese economen in een open brief aan de Europese regeringsleiders: "dat er nu al toe heeft geleid dat miljoenen Europeanen de Euro en Europa identificeren met afbraakbeleid en sociale ellende"
    Voor een copy van de brief ga naar: Bedenkers EMU vergeten de mensen De bovenstaande zin staat aan het eind van pagina 3.
    Daarna staat de volgende zin als besluit van dit document:
    Het is de hoogste tijd dat politici dat inzien: de bevolking van Europa heeft recht op een economie die ten dienste staat van de mens. Er staat echter daarna in het document niet in hoe. Of mischien toch wel. In het midden van pagina 1 staat:
    Een Europese munt kan grote voordelen hebben en zou kunnen helpen de weg te vinden naar volledige werkgelegenheid met volwaardige banen en sociale zekerheid. Deze en andere belangrijke doelen zouden bereikt kunnen worden met een gezamenlijke budgettaire en fiscale politiek ten gunste van duurzame economische groei en door de harmonisering van lonen, werktijden en arbeidsomstandigheden naar hogere niveaus.
    In mijn optiek zijn dat gedeeltelijk dromen, maar ook hier de details ontbreken.
    In pagina 1 staat:
    U weet dat Europa momenteel (1997) kampt met een grote werkloosheid, armoede, sociale uitsluiting en ecologische degeneratie. Dat klopt in 1997, maar in de brief staat niet als voorspelling als gevolg van de Europese eenwoording heel Europa een vrije markt wordt (globalisering) met een aantal winnaars maar veel meer verliezers.
    Nog staat er dat ieder land eigenlijk ieder jaar een sluitende begroting moeten hebben.
    Voor mij werd het duidelijk dat het met Europa de verkeerde kant opging toen ik vernam dat er aan de Tilburgse Universiteit een leerstoel globalisering bestond. Globus (globalization/sustainability). Bij de link publicaties lezen we: De onderzoeken van Globus geven inzichten van onschatbare waarde in de invloed van de globalisering op bedrijven en de maatschappij en de gevolgen daarvan voor duurzame ontwikkeling. Het probleem is dat als je het verleden beschouwt globalisering (het feit van de ontdekkings reizen van Columbus) voordelen heeft (We weten nu dat de wereld echt rond is) maar veel nadelen (De indianen werden uitgemoord). Het zelfde nu. De grote bedrijven zullen groeien maar de kleine bedrijven gaan failliet (of ze worden opgekocht)

  45. "AFM richt pijlen op algoritmes" De Telegraaf van donderdag 12 Januari 2012
    De financiele waakhond AFM gaat meer toezicht houden op gfeautomatiseerde handel op effectenbeurzen. Het vermoeden bestaat namelijk dat markten met deze flitshandel worden gemanipuleerd.
    Zo geheten high frequency trading is de laatste jaren enorm in opkomst. Supersnelle computers speuren met algoritmes zelfstandig de markt af op zoek naar marktbewgingen waarvan geprofiteerd kan worden.
    De vraag is in feite hoe bepaal je, zuiver dmv van de prijs van aandelen in het verleden, welke aandelen je moet kopen en verkopen zodanig dat je meer winst maakt dan dat je het doet door het gooien met dobbelstenen (i.e op geluk). De klemtoon is op hoe. Hoe doe je dat precies.
    In duizendsten van seconden worden aan de lopende band transacties gedaan. Inmiddels zou 35% van de van de Europese handel computer gestuurd zijn.
    De regels van alle handel moet voor alle deelnemers gelijk zijn. Als ik op mijn scherm de "huidige" prijs van een aandeel van 15 minuten geleden zie (dwz de huidige prijs is anders) dan moet dat voor idereen die handelt zo zijn. De kosten van iedere transactie moeten ook gelijk zijn.
    De AFM vreest nu dat een order kan worden worden ingelegd en vervolgens worden terruggetrokken om een reactie bij andere algoritmes uit te lokken en daar vervolgens van te profiteren.
    Wat betekend terugtrekken precies? Kan een gewone belegger dat ook? Hoe werkt de beurs handel "precies"?
    Ik neem aan dat de beurshandelaar op zijn scherm links een lijst ziet van de partijen die allemaal willen verkopen en rechts van alle partijen die allemaal willen kopen. In het midden staat de huidige prijs. Als de rechter lijst leeg is dan laat hij de huidige prijs wat zakken totdat er zich kopers voordoen. Dan verhandelt hij de aandelen van de verkopers aan de kopers voor de huidige prijs tenminste voor die verkopers die ook minder willen ontvangen en voor die kopers die ook meer willen betalen.
    Dit is ongeveer zoals de beurshandel werkt (en die kun je natuurlijk ook geheel automatiseren), maar dit is niet over de algoritmes waarover we het hier hebben. Waar we het hier over hebben zijn de partijen die willen kopen en verkopen en hoe die partijen dat bepalen. Die partijen kunnen ook computers zijn en het gaat er dus over: hoe doen die programma's dat.
    Waar we het hier over hebben is over terugtrekken. Ik neem aan dat een partij (computer) dan iets wil kopen (of verkopen) en dat de handelaar dat ook op zijn scherm ziet. Je kunt bijvoorbeeld iets willen verkopen voor een veel lagere prijs dan de huidige waarde of verkopen voor een veel hogere prijs. De handelaar ziet dat maar als er al voldoende handel is dan maakt hij van deze gegevens geen gebruik en heeft het ook geen invloed op de huidige prijs. Zolang jouw aanbod niet verhandelt is kun je dat aanbod ook weer terugtrekken maar het is de vraag of je daar iets aan hebt. In ieder geval de andere partijen (computers) weten dat niet dus ze kunnen er ook geen gebruik van maken.
    In feite is dit laatste niet 100% zeker maar een gewone belegger kan het niet want een belegger heeft geen inzage op het scherm van de beurs handelaar met de huidige gegevens. Dat zelfde geldt ook als een belegger een computer gebruikt om te bepalen wat hij of zij moet doen.
    "Dat is marktmisbruik en dat mag niet" aldus een zegsvrouw van de AFM
    Zoals ik al zei: Als er partijen zijn die over de schouder van de beurshandelaar kan meekijken wat precies de vraag en aanbod is en ik als gewone belegger kan dat niet dan ben je natuurlijk fout bezig. Wat iedere belegger wel kan en dat is vooral bij aandelen waarin heel weinig verhandeld wordt zelf zijn prijs langzaam aanpassen totdat er een koper is. De belegger past zich dan aan bij de markt. Een computer programma kan dat ook en daar is niets mis mee.
    En dus gaat de waakhond meer mensen en betere computers inzetten om deze handel tecontroleren.
    Zoals het er nu voorstaat met de huidige gegevens in dit artikel is dat gewoon weg gegooit geld.
    Verder liet de AFM weten dat de versterking van de samenwerking met DNB hoog op de agenda staat.
    De AFM moet zich positioneren (en dat ook in haar handvest schrijven) dat ze een onafhankelijk advies oorgaan zijn voor de burgers. Dat is DNB niet, die een duidelijke link met de politiek heeft.
    De AFM ziet namelijk markrisico's die zij niet voldoende kan voorkomen of beheersen onder meer door een gebrek aan wettelijke bevoegdheden.
    De AFM moet primair adviezen geven aan de overheid over misstanden. De overheid kan dat dan wettelijk aanpassen. In de laatste zin Daar wijzen we de politiek dan op blijkt dat ook, maar daar heb je DNB niet bij nodig.

  46. "Bezuinigen is niet het juiste medicijn" Volgens de analisten van kredietbeoordelaar S&P pakken Europese politici de crisis helemal verkeerd aan. De NRC van Maandag 16 Januari 2012
    De leiders van de europese zone snappen weinig van de crisis in hun eigen monetaire unie. Ze komen simpoel weg tot de verkeerde diagnose. Dat is de vrij vernietegende conclusie die kredietbeoordelaar Standard & Poor (S&P) trekt.
    Dat is krasse taal. De vraag is of zij met een goede oplossing kopen. Volgens mij niet.
    Politici, zien de crisis graag als een begrotingsprobleem in perifere landen. Politici lieten daarjarenlang roekenloos de rekening te hoog oplopen. Foute redenering zegt S&P.
    De staatsschuld in de perifere landen komt door een jarenlang negatief verschil in inkosten en uitgaven. Als dat reeds uit de begroting blijkt dan ben je verkeerd bezig. Het gaat natuurlijk om de diepere oorzaak.
    De eurocrisis is volgens de kredietbeoordelaar niet zozeer het gevolg van politici met een gat in hun hand, maar van diepere economische onevenwichtigheden tussen het concurrerende Noord_Europa en het achterblijvende Zuid-Europa.
    Wat bedoelt S&P precies met onevenwichtigheden. Daarover staats er niet en dat is wel heel belangrijk want de eurocrisis gaat gedeeltelijk over schulden en staatsschulden in het bijzonder maar nog meer in onevenwichtigheid van produceren. Noord Europa produceert en Zuid Europa consumeert. Het gevolg is een onevenwichtigheid in schulden. Als je de eurocrisis wilt oplossen dan moet je het produceren aanpakken. Maar daarover schrijft S&P niets. (Het is eigenlijk ook niet hun taak).

    Wat wel zo is dat landen die veel produceren en aan veel research doen er financieel het beste voorstaan. De politici hebben hier niets meetemaken want anders kom je op het terrein van staatssteun en dat laatste moet je gewoon niet toestaan.

    Bedrijven als S&P moeten beoordelen of een land of bedijf an betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Hoeveel geld komt er binnen? Hoeveel wordt er uitgegeven? Hoe groot is de kans op wanbetaling?
    Er is nauurlijk een groot verschil tussen een prive persoon, een een middelgroot bedrijf, een bank, een internationaal bedrijf en een land.
    Vooral bij het laatste is het begrip kans moeilijk te bepalen, vooral als er steunfondsen zijn.
    S&P schrijft: "Wij geloven dat hervormingen gebaseerd op bezuinigingen hun doel voorbij schieten" Bezuinigingen leiden tot lagere bestedingen. Dat wekt onrust bij de consumenten over hun baan. Zij geven minder uit en de staat ontvangt minder waardoor de begrotingsproblemen juist groter worden redeneert S&P.
    S&P zou er goed aan doen om twee vormen van bezuinigingen te onderscheiden: Bezuinigingen door de overheid en bezuinigingen door het bedrijfsleven. Het probleem is dat de overheden in het verleden teveel en verkeerd geld hebben gestoken in de door de overheid gecontroleerde publieke bedrijven inclusief het gehele ambtenaren apparaat, het sociale stelsel en de zorg. Je moet hier wel op bezuinigen.
    Het bedrijsleven hoeft niet te bezuinigen maar men zou juist moeten investeren. Het probleem is dat dit investeren juist in de Zuid Europese landen zou moeten gebeuren maar dat dit om succes te hebben zeer problematisch is van wege de toegenomen concurentie zelfs van buiten Europa.
    S&P bouwt beoordelingen op uit vijf categorieen. Er wordt gekeken naar de staatsschuld, de kosten om die te financieren en de gezondheid van de begroting.
    Het is de vraag wat S&P met gezondheid bedoelt. Alleen een land waarin de staatsschuld afneemt is gezond. S&P moet niet kijken naar de begroting (dat zijn de plannen) maar naar de afrekening (dat is het resultaat).
    S&P bekijkt de buitenlandse economische betrekkingen van een land.
    S&P moet kijken naar het handelsoverschot (verschil uitvoer minus invoer). Dat moet nul zijn.
    Ook wordt er onderzocht of een land met monetair beleid groei kan stimuleren.
    Hoe doe je dat precies? Het gaat hier over de details en die staan er niet.
    Het grote probleem is dat als een land dat doet dat dan eerst zijn eigenstaatsschuld gaat toenemen. De staat kan meer mensen in dienst nemen, dan neemt de consumptie toe en deze toegenomen consumptie kan in principe weer resulteren in een toename in productie. Maar dat wil niet zeggen in je eigen land het kan ook in het buitenland en dan heb je er eigenlijk niets aan.
    Tot slot analyseert de kredietbeoordelaar de politieke situatie. Heeft het land sterke politieke instellingen die effectief deugdelijk beleid maken?
    Het gaat hier natuurlijk om het economisch beleid en dan heb je opnieuw de vraag: Hoe doe je dat precies? Het gaat hier over de details en die staan er niet.
    In feite verdient geen enkel land dat een staatsschuld heeft de rating AAA. Je kunt dat alleen toe kennen als het geen staatsschuld heeft en het jaarlijkse resultaat positief is.
    Het is realistischer als je de rating koppelt aan de verhouding (staats)schuld versus totale omzet van de staat.
    Dwz rating is (1 - staatsschuld/omzet) * 100%
    Als je dit getal over een aantal jaren uitzet dan zie je hoe een land het doet.
    Een maand na de laatste eurotop is het duidelijk dat "Europese beleidsmakers en politieke instellingen niet effectief, stabiel en voorspelbaar genoeg zijn"
    Je kunt zo iets gemakkelijk opschrijven. Het probleem is dat Europa als economisch geheel niet werkt. De belangrijkste reden is omdat Europa het een grote vrijhandels natie geworden is, met winnaars en verliezers. De winnaars zouden eigenlijk geld moeten overmaken aan de verliezers, maar dat doen ze natuurlijk niet. Daarnaast zijn er ook winnaars buiten Europa.
    In feite zou je Europa weer in regio's moeten opdelen en er voor zorgen dat er voldoende werk in iedere regio is. Dit is heel belangrijk omdat uit eindelijk de factor arbeid bepaald hoeveel je kunt doen op het gebied van welzijn voor iedereen per regio.

  47. "Vrees voor verplichte strategie beursfonds" Wetsvoorstel Frijns naar de kamer. De Telegraaf van dinsdag 17 Januari 2012
    Maar het wetsvoorstel Frijns spreekt behalve van een verlaging van 5% naar 3% en een indentificatie plicht ook van een verplichte strategie melding. Dat betekend dat het bedrijf op zijn website moet uiteenzetten wat zijn strategie is. Vervolgens moeten aandeelhouders met een belang van 3% of meer aangeven of ze het met die strategie eens zijn. Of niet.
    Het is de vraag wat een bedrijf al dan niet moet doen als een aandeelhouder aangeeft, met redenen gespecificieerd, het met de strategie niet eens is. IMO als een aandeelhouder het niet met de strategie van een bedrijf eens is dan moet hij de aandelen simpel weg verkopen.
    Voor meer informatie over commissie Frijns ga naar: Daarna staat er:
    En dat vinden de beursgenoteerde bedrijven en institutioneerde beleggers geen goed idee.
    In zeven punten lichten ze hun standpunt toe (Aan de tweede kamer).
    Ze wijzen erop dat geen enkel land ter wereld grootaandeelhouders verplicht zich uit te spreken over de strategie. Dit kan er toe leiden dat Nederlandse bedrijven minder aantrekkelijk worden voor buitenlandse investeerders. Een slecht vooruitzicht aangezien maar liefst 75% van het aandelenkapitaal van Nederlandse bedrijven door buitenlandse fondsen is verstrekt.
    Waarom is dat slecht? Wat gebeurd er als die buitenlandse aandeelhouders hun aandelen verkopen ?
    Verkopen betekend dat een andere partij ze koopt, dus de hoeveelheid kapitaal blijft gelijk. Maar wat gebeurd er nog meer ?
    De prijs van de aandelen zal dalen. Voor wie is dat o.a. slecht ?
    Juist voor de pensioen fondsen die niet op tijd hun aandelen verkocht hebben. De belangrijkste les is opnieuw dat pensioenfondsen geen aandelen moeten kopen.

  48. "Voor beleggers is de eurozone een schiettent geworden" EBRD direkteur Manfred Schepers pleit voor snelle invoering euro-obligaties om de crisis snel en simpel op te lossen. NRC Zaterdag 28 Januari.
    Schepers, de Nederlandse vicepresident voor de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) vindt dat de euro helemaal niet gedoemd is. "De Euro is supersterk" zegt hij in het Londonse EBRD hoofdkwartier.
    Zijn eerste uitspraak is waar. De tweede uitspraak vraagt om een verklaring (zwak, sterk, supersterk).
    De euro is een succes.Wat er mis is, is de architectuur. Het management achter de munt. Als je dat rechttrekt schieten de euro en de Europese beurzen als een racket omhoog.
    En hoe denkt hij dat rechtrekken te doen ?
    Ik denk dat deze visie veel te optimistisch is.
    Volgens mij ligt de problematiek van de euro in de produktie sfeer dwz het behoort tot de taken van de EBRD (Reconstruction and Development)
    Wilt U het taboe van de Eurozone doorbreken? Het zou geen taboe moeten zijn. Euro-obligaties beeindigen deze crisis in een klap. Dat is technisch eenvoudig te regelen. De burger ziet echt geen verschil tussen de uitgifte van obligaties op nationaal of Europees niveau.
    Heelaas staat hier niet wat Euro-obligaties precies zijn. Waarom zou de gewone burger die (staatsschulden?) moeten kopen?
    Direct daarna staat er:
    Terwijl hij (de burger?) er stabiliteit voor terugkrijgt.
    Wat betekend dit precies? Als het zo gemakkelijk is waarom lozen de centrale banken het dan niet zelf op?
    Het is heel jammer dat men er in dit artikel niet dieper op ingaat.
    Sinds het verdrag van Maastricht hebben Europese leiders geen duidelijk leiderschap getoond om de politieke en de economische stabiliteit van Eurolanden op lange termijn termijn te waarborgen.
    Dat is mischien waar, maar wat zouden de Europese leiders dan wel moeten doen? Helaas dat staat er niet.
    Krijg je deze stabiliteit dan wel door het uitgeven van Euro-obligaties? Ook dat staat er niet.
    De zwakke plek van de Euro is nu duidelijk geworden. Europa en Amerika werden het slachtoffer van de ongecontroleerde groei van de banksector.
    In principe is er niks fout als je vandaag geld overmaakt van A naar B en de dag daarna terug van B naar A. Dan groeit de bank omzet. Waar het omdraait is de totale schuld van alle banken t.o.v de waarde van het onderliggende vermogen.
    In de Eurozone was het een totaal ander verhaal. De markt voor staatsobligatiesis volledig vastgelopen. Behalve voor een paar safe havens als Duitsland en Nederland.
    Dat is zo. Maar los je dit op door het uitgeven van euro-obligaties zoals EBRD dat wil? Dat vereist een specifieke uitleg en die staat er niet in het artikel.
    Het probleem is: dat spaargeld stapelt zich in het noorden. Beleggers verkopen staatsobligaties uit zuidelijke eurolanden en kopen Nederlandse en Duitse obligaties. Noord en Zuid raken snel verder uit balans. Dat is het probleem van de eurozone.
    Dat is waar. Maar hoe lossen euro-obligaties dit op. Dat staat er niet in het artikel.
    Een simpele obligatie voor de eurozone is de oplossing. Dat schept duidelijkheid en vertrouwen.
    Wie geeft zulke obligaties uit en wat staat daar tegenover? Is deze garantie (verplichting) voor alle euro-obligaties de zelfde? Helaas staat er in het artikel geen details.
    Stelt U het niet te simpel voor ?
    Het is simpel. De vraag die wij moeten beantwoorden is: is een stabiel en welvarend Europa iets voor onze achterachterkleinkinderen, of was het alleen iets tussen de Tweede wereldoorlog en nu? Als we het eerste willen, moeten we politiek moedige stappen zetten om beleggers hier te houden.
    Het probleem is dat de economische situatie (het produktie apparaat) niet in alle euro-landen het zelfde is.
    Mario Monti heeft het. Hij toont leiderschap. Ook Monti zegt: het is tijd voor solidariteit. Hij wil euro-obligaties. Zo kunnen de rentes omlaag en keert de stabiliteit terug. Beleggers zullen terugkomen.
    Dwz beleggers zijn heel tevreden als hun euro-obligaties "niets" of bijna "niets" opleveren? Wat is de echte taak van de EBRD in dit schaakspel? Helaas het staat niet in het artikel. Het artikel roept meer vragen op dan het oplost.

  49. "Een minister laat je geen bank waarderen" De enquetecommissie die de financiele crisis onderzoekt sloot gisteren de openbare verhoren af. Het ging er stevig aan toe. Oud Minister Bos noemde beweringen van zakenbank Lazard volstrekt ongeloofwaardig. NRC Zaterdag 28 Januari 2012
    En oud-minister Wouter Bos vroeg zich af of de commissie geen last had van vooringenomenheid.
    Gebruikte Wouter Bos het woord vooringenomenheid daadwerkelijk? of leidt de krant dat af aan de hand van het volgende:
    U vraagt steeds of er niet te veel betaald is door allerlei tegenvallers. Je kan je ook afvragen of er niet te weinig is betaald gezien de meevallers.
    Beide mogelijkheden zijn opportuun. Je hoeft eigenlijk maar een vraag te beantwoorden: Wat is het verschil tussen de baten en lasten sinds de overname en wat is de verhouding t.o.v. de investering van 30 miljard. Als dat bijvoorbeeld 3% is dan kun je tevreden zijn. Het antwoord is een vraagteken.
    Bijvoorbeeld door de kostenvoordelen nu Fortis en ABN Amro zijn samengevoegd.
    Ook dit moet je via de resultaten aantonen, maar ik denk dat dat onmogelijk is. Je moet ook met de verkoop van HBU rekening houden.
    Als die tegenvallers over het hoofd zouden zijn gezien, was er wellicht teveel betaald (16,8 miljard euro) voor de banken en de verzekeraar (ASR). Op een punt kwam duidelijkheid. Tijdens de onderhandelingen kon al bekend zijn dat in een deel van de boedel te weinig vermogen zat.
    Als je een bank wil kopen dan moet je ten eerst bepalen wat de waarde van een bank is (Het verschil tussen de activa - passiva). Daarnaast wat het jaarlijkse resultaat is. Als dit laatste negatief is dan weet je zeker dat er nog eens extra geld bij moet om de bank weer winstgevend te maken.
    Dat gebrek (2,3 miljard) had door de zakenbank Lazard van de waardering afgetrokken moeten worden.
    Ik begrijp niet als je iets koopt dat "je" een andere bank laat onderzoeken wat de waarde is van wat je gaat kopen. Dat moet "je" zelf doen. Met "je" bedoel ik het ministerie van financien, de DNB en de universiteiten als onafhankelijk oorgaan.
    Dat het inschatten van de waarde heel moeilijk is komt ook omdat de tegenpartij (Fortis Belgie + Nederland)) eerst het stuk ABM Amro koopt (waarbij natuurlijk ook waarde vermindering optreed) en daarna dat jij (de staat der Nederlanden) een stuk van de tegenpartij (Fortis Nederland) inclusief het stuk ABM Amro wil terugkopen.
    Dat twee duurbetaalde? bankiers woensdag beweerden dat zij niet wisten dat dit ten laste van het Nederlandse deel van Fortis kwam, noemde Bos "volstrekt ongeloofwaardig".
    Het is interessant om het raport van Lazard te lezen over deze zaak.
    Zie oa het boek "BANKROET Hoe Fortis al zijn krediet verspeelde" van Stefaan Michielsen en Michael Sephina pagina 202 en 203.
    In de NRC van 3 Juli 2009 over dit onderwerp staat:
    De tragiek wil dat het grootste deel van het gat van 2,2 miljard euro in deze boedel veroorzaakt wordt door een afschrijving op het inmiddels verkochte Antonveneta. enz
    Waarom had Wouter Bos (in 2009) niet verteld dat erbij de ABN Amro een gat was van 2,2 miljard Euro als dat bij de overname van de bank door de staat in oktober 2008 al bekend was? Antwoord van de minister: dat heb ik wel verteld (in een technische briefing).
    Zonder commentaar.
    Bos en Wellink ontkenden dat latere tegenvallers - de teller voor de overheid liep op tot 30 miljard - eerder te voorzien waren. "Lazard had alle informatie die er toen beschikbaar was" zei Bos.
    Net als Wellink legde Bos de verantwoordelijkheid voor de waardering bij Lazard. "U wilt toch niet aan een minister overlaten dat hij de waarde van een bank gaat bepalen?"
    Maar het ministerie van financien zou dat toch moeten kunnen doen? Je gaat toch niet naar de concurent?
    ABN Amro stond om opvallen en moest worden gered. Anders zou het Nederlandse financiele systeem instorten.
    Ik denk dat dit probleem al gedeeltelijk ontstond voordat de ABN Amro in drieen werd gesplitst en gedeeltelijk verkocht werd aan Fortis Belgie. Toen al was de positie van de ABN Amro bank slecht. In feite er een onafhankelijke commissie moeten zijn die zou moeten uitzoeken wat de oorzaak daarvan was.
    Daarnaast als je een Bank koopt die om opvallen staat dan weet je ook dat er extra geld bij moet en dan kun je ook al verwachten dat als je (de staat) hem weer wil verkopen je verlies zult leiden.
    Ook Wellink relativeerde het belang van waarderingen. Hij trok de vergelijking met een fles water. "Die is hier een Euro waard, maar in de woestijn ben je mischien bereid er meer voor te bepalen? betalen."
    Als je in de woestijn bent gaat het om het produkt water, niet om de waarde. De vergelijking slaat nergens op. Bij banken gaat het ook over het produkt geld. Hoeveel is er precies dwz de waarde.
    In de NRC van 30 Juni 2009 staat:
    Bos erkent dat ABN en Fortis duurder zijn
    Verkoop van die financiele instellingen (ABN Amro en Fortis Ned) dient volgens Bos 16,8 + 6,5 = 23,3 miljard Euro op te brengen. enz.
    De bonus van bestuursvoorzitter Gerrit Zalm is eveneens gekoppeld aan het totaal van 23,3 miljard. Zalm krijgt voor iedere miljard euro verkoopwinst een ton bonus, met een maximum van 375.000 euro.
    Eigenlijk is die bonus niet veel. Veel belangrijker is dat er eigenlijk pas sprake is van verkoopwinst boven een bedrag van 30 miljard euro. Het blijft spannend wat er later uitkomt.

  50. "Bezuinig met mate,koester het herstel" In economische crisis ligt protectie op de loer, enz, zegt Pascal Lamy, de topman van de Wereldhandelsorganisatie WTO. NRC Woensdag 8 Februari 2012
    Mischien komt dat door de overtuiging dat globalisering en vrijhandel hebben bijgedragen aan de groeiende ongelijkheid binnen westerse landen Het is waar dat globalisering tegelijkertijd de armoede enorm heeft verminderd, maar de ongelijkheid heft vergroot.
    De ongelijkheid is gegroeid, maar niet door de handel. De ongelijkheid is toegenomen doordat het voor sommige landen moeilijk is zich aan te passen aan de technologische veranderingen.
    De internationale handel is een belangrijke oorzaak van alle problemen. In feite is het iedereen tegen iedereen. Alleen wat het beste is dat is goed. Dat lukt maar enkelingen. Er zijn vele verliezers.
    Je ziet het ook in onderzoek. Je moet gewoon uitmunted zijn. Het telt niet als je de beste van de klas bent. Jij als onderdeel van een team moet het beste van de wereld zijn. Een oorzaak is o.a. het Internet.
    Je ziet het ook op het terrein van de sport.
    Waar blijkt dat uit? Ik ben nooit een apostel geweest van globalisering.Ik denk dat het zijn goede en slechte kanten heeft.
    Als je naar het totale beeld over de gehele wereld kijkt dan heeft het meer nadelen.
    • Wat weg is komt nooit meer terug. Als industrie verdwijnt dan komt het nooit meer terug.
    • Het is voor de jeugd van nu ontzettend moeilijk om klein te beginnen.
    Direct daarna staat er:
    Maar de vraag of mensen zich gelukkig voelen heeft veel meer te maken met nationaal beleid dan met de vraag hoe de wereldhandel wordt gereguleerd.
    Zonder die regels zou het internationale speelveld veel minder gelijk zijn dan met.
    De wereldhandel is niet gereguleerd. (Door wie dan wel?). Het internationale speelveld is zeer ongelijk.
    Mensen zijn gelukkig als ze werk hebben. Dat ze zelf iets doen. Daarnaast moet het werk uitdagend zijn. Globalisering staat daar haaks tegen over.
    We zijn nog niet uit de crisis, dus wees heel voorzichtig met de verhouding tussen begrotingssanering en investeringen in de toekomst. Er is geen bijzondere geleerdheid voor nodig om vast te stellen dat het, als je je schuld moet terugbrengen, pijnlijker wordt als je geen economische groei hebt.
    De crisis is een produktie probleem. Landen die weinig produceren en daarnaast nog een staatsschuld hebben, hebben het in feite het moeilijkst, want die staatsschuld is tendele ontstaan door het maken van de nu verkeerde produkten.
    Het probleem met Europa is helaas vrij simpel. Het heeft een laag groeiprobleem, een verouderde bevolking en een zeer goed sociaal systeem.
    Heeft deze topman van de wereldhandelsorganisatie WTO dit zo echt gezegd? Het probleem is simpel? Als dat zo is waarom is er dan nog een probleem.
    Direct daarna staat er:
    Er zijn ruwweg drie oplossingen om uit deze verstrengeling te komen: structurele hervormingen, immigratie of het sociaal vangnet beperken.
    Mischien kom je dan uit de verstrengeling, maar los je dan de crisis op.
    Eigenlijk zou je eerst weer een definitie van wat men onder crisis verstaat. werkeloosheid? Armoede? Helaas dat staat er niet in het artikel.
    De oplossing ligt dus in een keuze tussen maatregelen:
      De eerste is het toestaan van meer immigratie, maar dat is nu precies wat de publieke opinie niet wenst.
    • De tweede is een hogere economische groei en die is te bereiken door structurele hervormingen
    Hoe los je de crisis op via immigratie. Er is nu al een tedens dat Grieken Duits leren om in Duitsland te gaan werken maar los je daarmee de crisis op. En indien Ja dan waar? Is dit een win win situatie?
    Over welke structurele hervormingen hebben wij het nu? Echte bruikbare informatie staat er niet in het artikel.
    Mischien twee voorbeelden:
    Als je de Europese en Amerikaanse concurrentievermogen vergelijkt dan valt de dienstverlening op. Waarom is Europa niet zo goed? Omdat het in dit opzicht nog steeds geen interne markt is.
    In feite zou het sociale stelsel (inclusief de lonen en de werkomstandigheden) over de hele wereld hetzelfde moeten zijn. Met landen die niet aan de Europese kwaliteit voldoen zou je geen handel moeten doen omdat er sprake is van oneerlijke concurentie. Dit vereist Internationale regels maar die zijn er helaas niet.
    Of ander voorbeeld: eenvoudiger regels voor in- en uitvoer. Dat zou de kosten van de handel terugbrengen van 10% van de totale waarde tot 5%.
    Als handel (dwz alle transport kosten die er zijn om het produkt van land A naar land B te brengen over water, de weg en door de lucht inclusief onderhoud van de wegen) 10% van de totale waarde van de produkten zijn dan leveren eenvoudiger regels zeker geen besparing op van 50%.
    Wel zal door eenvoudiger (minder) regels de totale handel toenemen maar dit komt een minderheid ten goede en niet de meerderheid.

  51. "Ziekenhuizen mogen winst gaan uitkeren" Wetsvoorstel Schippers morgen naar tweede kamer. Woensdag 8 Februari 2012
    Ziekenhuizen moeten Sinds 2006 steeds meer hun eigen geld verdienen en worden minder geholpen door de overheid.
    Als de hoeveelheid zorg (onderzoeken, operaties, ziekenhuisbedden) gelijk blijft dan kan het niet anders dan dat het tot hogere kosten gaat leiden.
    De bedrijven in de zorgmarkt = zo'n 90 ziekenhuizen en 270 zelfstandige klinieken - kunnen niet hard genoeg vernieuwen, zegt Schippers.
    Vernieuwen dat wil zeggen betere en meer zorg leidt altijd tot meer kosten.
    Het aankopen van moderne apparatuur moet in overleg gebeuren.
    Direct daarna staat er:
    want banken lenen hen (de ziekenhuizen) nog maar mondjesmaat geld. Ze zitten voortdurend krap.
    Als banken hen geen geld lenen dan hebben die daar een reden voor: Het brengt niet genoeg op en of het risico is te groot. Afblijven dus.
    Als mogelijke partijen die kunnen investeren denkt de bewindsvrouw aan pensioenfondsen, investeringsmaatschappijen van familiebedrijven of buitenlandse zorgbedrijven.
    Pensioenfondsen beheren het geld van de mensen die zelf zorg nodig hebben. Ze pakken het geld aan de ene kant van de mensen af en geven het met de andere hand weer terug. Dat moeten ze nooit doen.
    De bedoeling van investerings bedrijven is het maken van winst. Dat doe je niet in de zorg. Etisch onvriendelijk. Familiebedrijven moeten het gewoon schenken.
    Buitenlandse zorgbedrijven hebben hier niks te zoeken zoals zorgbedrijven hier niets daar te zoeken hebben.
    Niet alle aandeelhouders zijn welkom. Agressieve investeringsmaatschappijen (sprinkhanen volgens Schippers) bijvoorbeeld niet.
    Zeer merkwaardig deze gedachte.... Hoe maak je uit dat iemand een agressieve investeringsmaatschappij is ? En hoe wil je zo iets in de praktijk regelen ?
    Belangrijk voor aandeelhouders is dat ze in deze wet ook zeggenschap krijgen over het ziekenhuis beleid.
    Dat wil zeggen dat je aandeelhouders de mogelijkheid biedt voorstellen tot winst maximalisatie. Dat moet je natuurlijk nooit doen. Investeerders in zorg (als die er al zijn) moeten geen voorstellen op het gebied van de zorg.
    Wat zorginstellingen vooral moeten doen is transparant (open) zijn over het jaarlijks gevoerde financiele beleid.
    Investeerders zullen kritisch kijken naar doelmatigheid van het bedrijf. Wordt er efficient gewerkt? Zo niet dan zullen ze er niet in investeren.
    Dat moeten de investeerders vooral doen. Als een ziekenhuis relatief niet efficient werkt dan moet er een overkoepelende organisatie zijn die adviezen geeft.
    Op termijn kan het voorkomen dat aandeelhouders eisen dat het ziekenhuis bepaalde behandelingen afstoot omdat die onder de maat zijn
    "Dat is niet erg want andere ziekenhuizen zullen die behandeling dan weer beter en efficienter doen" aldus Schippers.
    Als bepaalde behandelingen onder de maat zijn dan moet je die verbeteren of je kunt ze laten doen door een ander gespecialiseerd ziekenhuis. Dit onder begeleiding van een overkoepelende instantie. Hier heb je geen aandeelhouders voor nodig. Als aandeelhouders het voor het zeggen krijgen dan bestaat de kans dat niemand bepaalde zorg gaat doen.

  52. "Griekenland gaat allen aan" Interview met het nieuwe ECB-directie lid de Belg Peter Praet. In de NRC van Zaterdag 18 Februari 2012.

  53. "Hallo, daar is-ie weer: de nullijn. Maar Werkt hij eigenlijk nog wel ?" Terwijl Bernard Wientjes pleit voor de nullijn, betogen economen juist dat een loonstijging de remedie is voor de crisis. Wie heeft gelijk? Door onze redacteur Marike Stellinga. In de NRC van Zaterdag 18 Februari 2012
    Dat werkt zo. Lagere loonkosten maken de fabricage van exportproducten goedkoper. Dat vergroot of de afzet van die producten of de winstgevendheid van exportbedrijven. Beide zorgen voor een groei van de werkgelegenheid en dus voor meer welvaart voor iedereen.
    Dit is toch "Het ei van Columbus" als het waar is. Welvaart voor iedereen . Maar is het waar? Helaas niet. Er ontstaat zeker geen Welvaart voor iedereen als je simpel de lonen verlaagt. Iedereen kan het doen en dan is het gevolg simpel weg nul (ongeveer).
    Als je de lonen verlaagd dan moet je ook de prijs van de produkten verlagen. Voor de winstgevendheid van een bedrijf heeft dat geen direct gevolg als je zuiver naar de binnenlandse markt kijkt. Wel wordt de koopkracht minder maar dat heeft vooral invloed op de buitenlandse markt. Als de producten goedkoper worden dan heeft dit vooral invloed op de export naar het buitenland. Nu zijn er twee mogelijkheden.

  54. "Economen van CPB: tegen loonmatiging" Wim Suyker, programmaleider overheidsfinancien van het centraal Planbureau. In de NRC van Zaterdag 18 Februari 2012.

  55. "Pensioenpot 850 miljard Euro in gevaar" Zegt Jan Bertus Molenkamp in Telegraaf van woensdag 29 februari 2012
    Volgens hem denken veel Nederlanders dat de 850 miljard Euro waarover de pensioenfondsen nu jubelen als het ware op een spaarrekening staat en dat dit bedrag nooit meer in waarde zal dalen. "Maar dat is een grote misvatting. Veranderingen op de financiele markten kunnen er zomaar voor zorgen dat de pot met geld wordt uitgehold."
    Als de pensioen fondsen al hun inkomsten in cash hebben of als ze alleen maar obligaties kopen dan is het eerste waar en het tweede niet. Het grootste probleem is de inflatie maar dat probleem heeft iedereen, ook als je in aandelen gaat beleggen (speculeren).
    Hij verwijst naar het Pensioenakkoord waarin staat dat er voortaan niet langer gegokt wordt op een nominale pensioen waar deelnemers slechts de garantie krijgen dat ze tot in lengte van jaren hetzelfde bedrag krijgen. Er wordt geprobeerd om een reele uitkering te realiseren die automatisch meestijgt met de inflatie.
    Staat er in het Pensioenakkoord ook het recept om dit "automatisch" meestijgen te realiseren. Ik denk van niet. Het is een ijle droom. Ook als je dat wil dan moet je gaan gokken. Daarnaast en dat is het grootste probleem: het zal een pensioenfonds zeker lukken om dit te realiseren maar zeker niet alle fondsen. De winst van het ene fonds is het verlies bij een ander fonds
    "Pensioen fondsen zullen meer willen beleggen in aandelen om hun reele ambitie waar te maken"
    Dat moeten ze dus nooit doen.
    Het is heel gevaarlijk als een bedrijfspensioen fonds een onderdeel is van een bedrijf, want als het bedrijf failliet gaat dan gaat ook het pensioen ook failliet.
    Het zelfde probleem heb je ook als je in aandelen gaat. Je hoopt dan dat het bedrijf een hoog dividend uitbetaald, maar en dat is de catch het zijn de werkgevers die daar vaak nadeel van hebben. Je kunt geen twee heren dienen. Nog erger wordt het als het pensioen fonds in de opkomende landen gaat beleggen want dat gaat helemaal ten nadelen van je eigen bevolking. Zeker op het lange termijn.
    Direct daarna staat er:
    Maar dat geld moeten ze eerst vrijspelen door hun Nederlandse en Duitse staatsobligaties te verkopen.
    Dat is heel stom omdat ze van risico mijdend naar risico dragend gaan en dat moeten ze nooit doen. Ze gaan nu juist gokken
    Daarnaast pensioenfondsen moeten nooit in staatsobligaties beleggen. Dwz ze financieren de staatsschulden. Staatsschulden moet ieder land binnen zijn eigen grenzen financieren en dat moet een tijdelijk probleem zijn.
    Als pensioenfondsen staatsobligaties in groten getale op de markt brengen stijgt het aanbod en daalt de prijs.
    Dat is eigenlijk niet waar. De waarde van de staatsobligaties hangt in grote mate af van de markt rente. Daalt de markt rente dan stijgt de prijs van de staatsobligatie en die zakt dan weer langzaam naar de uitgifte prijs tot de verloop.
    Deze markt gevoeligheid heb je veel meer als je in aandelen gaat. Als de pensioenfondsen massaal in aandelen gaan dan stijgt de vraag en stijgt de prijs. Het advies zou dus moeten zijn aan de burgers: nu aandelen kopen.
    De beheerder (de heer Molenkamp) adviseert toezichthouder De Nederlandse Bank in te spelen op de risico's van het nieuwe pensioenstelsel. Bijvoorbeeld door de fondsen al eerder dan 2014 toe te staan om de switch naar aandelen te maken.
    De DNB moet dat vooral niet doen. Pensioenfondsen moeten niet in aandelen gaan. Ze doen dan als het ware mee aan een piramide spel.
    In feite is de pensioenpot van 850 miljard Euro helemaal niet ingevaar als je die gewoon of contant houdt of er obligaties mee koopt. Het belangrijkste adagio is voor de Nederlanders is: Koop Nederlandse produkten. Voor de grieken: Koop Griekse produkten.

  56. "Europese regeringen moeten juist meer geld uitgeven" door Mariana Mazzucato in NRC van Woensdag 14 Maart 2012
    Steeds meer Europese landen hebben moeite met de strenge begrotingsregels die ze zichzelf eind vorig jaar hebben opgelegd. Ze vinden de Italiaanse econoom Mariana Mazzucato aan hun zijde. "Met hun bezuinigingsmanie ondergraven eurolanden hun eigen herstel"
    Mazzucato schreef in haar boek:
    "Opkomende economieen als Brazilie en China investeren massaal in onderzoek en ontwikkeling van groeisectoren als groene energie." Mazzucato's pleidooi wordt gevoed met data uit een Pan-Europees onderzoeksproject van zeven Universiteiten naar het effect van innovatie op de economie.
    Innovatie is natuurlijk goed voor de (lokale) economie. Het bedrijf dat de meest efficiente zonnencellen ontwikkelt, heeft de meeste voordelen. Echter het roept meteen ook vragen op. Hoe zorg je voor specifieke innovatie die Griekenland helpt?
    Marianne Mazzucato:"We komen alleen uit de recessie als de economie weer groeit".
    Waarom moet de economie precies groeien? De mensen moeten werk hebben en als die producten die ze maken (lokaal) gekocht worden dan wordt iedereen daar (lokaal) beter van. Bijvoorbeeld woningen, kleding en gezondheids zorg.
    Direct daarna staat er:
    Veel mensen denken bij groei aan het bedrijfsleven. Maar bedrijven zijn onvoorspelbaar. Daarom moeten overheden het voortouw nemen als bedrijven, zoals nu, de adem inhouden en de boel niet vertrouwen.
    Deze zin beschrijft de tragiek van de huidige economische situatie maar geeft niet de oplossing.
    In de normale situatie heeft een land zijn economie in orde als er geen staatsschuld is. Nu kan het zijn dat een land problemen heeft en om die optelossen kan het bedrijven tijdelijk steunen en kan er een (tijdelijke) staatsschuld ontstaan. Het gevolg moet dan zijn een groei in de economie en een groei in de belasting opbrengsten. Met deze groei kan men dan de staatsschuld afbetalen en komt de economie weer terug in een toestand van evenwicht.
    Als je nu kijkt naar alle landen in Europa dan hebben ze allemaal een staatsschuld en hebben alle overheden het allemaal slecht gedaan.
    De tragiek is dat in de meeste landen bedrijven het moeilijk hebben om te investeren, vooral van wege de globalisering. Vroeger kon je gemakkelijk klein beginnen en langzaam groeien. Nu is dat veel moeilijker. Je moet nu concureren met iedereen en wat je doet moet meteen van topklasse zijn. De enige markt die nog eniszinds gemakkelijk is zijn de kleine zelfstandigen.

    En wat de overheid betreft ze moet zich helemaal niet met het bedrijfsleven gaan bezig houden want daarvan hebben ze de kennis niet. Hun taak is het terrein van het algemeen nut.
    Direct daarna staat er:

    Regeringen geven vaak teveel uit als het economisch goed gaat en te weinig als het tegenzit.
    De strategie van de overheid moet zodanig zijn dat de overheidsschuld nul is. Daarnaast moeten zij zich bezig houden met zaken van algemeen nut en niet met het bedrijfsleven in het algemeen.
    We komen aan het einde van de IT-boom, maar we weten al wat de volgende wordt: alles wat met groene energie te maken heeft.
    Eigenlijk moet hier staan IT bubble. Het probleem is dit is een globaal probleem en je moet het globaal aanpakken. Voor de meeste landen is hier helaas weinig te halen behalve dan het "planten" van een windmolen park, maar dit leverd niet veel werk op.
    Direct daarna staat er:
    Dit is een onzekere fase. Bedrijven zien veel risico's wachten af. Als overheden erin springen, volgen bedrijven makkelijker. Het geeft vertrouwen.
    Het probleem is dat innovatie ook verliezers kan opleveren. Als bedrijven niets doen dan moet de overheid ook niets doen, want zij hebben er geen verstand van.
    Kijk naar Silicon Vally in California. Enz. Velen vergeten dat de overheid gericht en bewust geld stak in die ontwikkeling.
    Het lijkt mij heel sterk dat de overheid gericht geld steekt in Research en Development. Zoals gezegt heelveel Research en Development levert helemaal niets op.
    Kijk naar Finland. Dat verdiende jarenlang veel geld aan Nokia.
    Nokia was een goed bedrijf, maar is dat nu niet meer. Ik hoop dat de Finse staat zijn aandelen NIET op tijd verkocht heeft.
    Direct daarna staat er:
    De overheid dook daarin voor de private geldschieters, maar wilde later in de winst delen. Zo heb je meer geld om opnieuw te investeren. Dit is wat Keynes bedoelde met het multipliereffect.
    Natuurlijk als de overheid geld in iets steekt dan wil je ook in de winst delen, maar ook in het verlies.
    Met het multipliereffect bedoelde Keynes hoodfdzakelijk dat een bank veel meer schulden kan hebben dan bezittingen. Bestudeer in A world without money, cash wat er gebeurd bij de banken.

    Het beeld dat hier geschetst wordt is veel te simpel. Het is waar dat een land aan een bepaalde investering geld kan verdienen. Dat geldt voor iedereen. Maar het is zeker niet zo als je het verdiende geld opnieuw investeert dat je dan opnieuw geld verdient. Het kan wel maar het is niet zeker. M.a.w er is helemaal geen sprake van een multiplier effect. Dat zou ook tegemakkelijk zijn.
    Het advies is zeker niet voor Griekenland: doe aan R&D en de winst stop je ook in R&D en dan verdwijnt de staatsschuld als sneeuw voor de zon....
    In principe kan het waar zijn voor Griekenland, maar nooit voor alle landen.

    Ook de Chinezen hebben dat voor ogen. Ze hebben net aangekondigd 1.500 miljard dollar in groene energie te steken.
    Als dit waar is dan zijn de andere LANDEN gewoon te laat. Pech.
    Het Duitse concern Siemens won laatst een Britse aanbesteding voor treinstellen. Veel Britten riepen:"Waarom geen Brits bedrijf?" Maar Siemens steekt gigantische bedragen in technologisch onderzoek.
    Dat Siemens geld stopt in R&D is heel gewoon en noodzakelijk. Maar Siemens is een bedrijf en geen land en zo hoort het ook. Ook de britse bedrijven moeten aan R&D doen en de Britse overheid moet vooral bij de Britse bedrijven bestellen ook als dit mischien niet de "beste" is. Wat Siemens ook kan doen is een fabriek in Engeland bouwen.
    Wat de Duitsers zo goed doen is overheidsgeld in goede projecten en sectoren steken. Ze investeren in human capital, onderwijs, ontwikkeling. Dat is het duitse succesverhaal. Dat verklaart waarom ze zoveel machineonderdelen exporteren.
    Het probleem is deze zinnen zijn slechts gedeeltelijk waar. Je moet ze ieder voor zich in hele kleine stukjes knippen en kijken of ieder stukje waar is.
    Het is waar dat de Duitsers geld in projecten steekt, maar hoeveel van dat geld komt van het bedrijfsleven en hoeveel van de overheid.
    Wat de Europese Unie moet doen is geld investeren in de R&D van Griekenland zodat zij betere auto's gaan bouwen.

  57. "Behandel klanten als idioten" Greg Smith, oud werknemer Goldman Sachs in NRC van donderdag 15 Maart 2012
    Vicepresident Greg Smith van Goldman Sachs hekelt in zijn ontslag brief hat totale gebrek aan moraal bij de bank.
    Voor het oorspronkelijke artikel in New York Times ga naar: Why I am leaving Goldman sachs By Greg Smith 14 March 2012
    Smith schetst een beeld van een bank waar het uitknijpen van klanten(muppets ofwel idioten) verheven is tot bedrijfsideologie enz
    De bank zou het voorbeeld zijn van een verrotte financiele sector waar louter inhalige bankiers werken.
    Het is de vraag in hoeverre dezelfde bedrijfscultuur bestond bij andere banken. In de Vs, in Europa en in Nederland. Ik denk mischien niet dezelfde maar toch wel ongeveer. Het probleem is zo een cultuur ontstaat niet meteen maar groeit heel langzaam. Na verloop van tijd vindt iedereen iets normaal dat vroeger heel abnormaal was. Dat wil niet zeggen dat alle veranderingen fout zijn maar er kunnen wel heel langzaam dingen gebeuren die eigenlijk niet door de vingers kunnen.
    Volgens de SEC pleegde Goldman fraude met Amerikaanse hypotheekeffecten waardoor klanten als ABN Amro miljoenen verloren.
    Meteen roept dit de vraag op en wat deed ABN Amro met deze hypotheekeffecten ?
    • Schreef men ze direct af ? dwz was het verlies voor de bank en indirect voor de aandeelhouders
    • of verkocht de ABN Amro ze door aan zijn klanten ? dwz leidde ABN amro helemaal geen verlies.
    Het antwoord op deze vraag is heel belangrijk. Zie voor meer detail: S.E.C. Accuses Goldman of Fraud in Housing Deal
    Goldman then sold the package to investors like foreign banks, pension funds and insurance companies, which would profit only if the bonds gained value. The European banks IKB and ABN Amro and other investors lost more than $1 billion in the deal, the commission said.
    ABN AMRO slachtoffer fraude Goldman Sachs Waarom stapte ABN Amro is deze zaken ? Het lijkt mij niet erg slim.
    Kritiek is de 143-jaar oude bank wel gewend. Wat nieuw is, is dat een werknemer zo openlijk een boekje opendoet.
    Dat zouden er meer moeten doen.

  58. "Goldman is een ideale boeman tijdens crisis" in NRC van Vrijdag 16 Maart 2012
    De financiele sector vreest de gevolgen van de kritiek op de Amerikaanse zakenbank Golman Sachs. Waarom ligt juist deze bank zo onder vuur ?
    Vergelijk Goldman Sachs met Apple. Er zijn overeenkomsten. Er zijn overeenkomsten. Goldman zou klanten structureel ongewenste aandelen en transacties aansmeren om maar zoveel mogelijk geld te verdienen. Apple weet wel te zorgen dat de klant maximaal betaald voor de gewenste producten.
    Om met het eerste te beginnen: wat zijn ongewenste aandelen ? Over wat voor transacties heeft men het hier en wat is hier verkeerd aan ? Het probleem is het NRC artikel is niet gedetaileerd genoeg en dat is jammer.
    • Als Goldman Sachs zelf aandelen bezit en die verkoopt aan klanten voor een hogere prijs dan op de aandelen markt dan is men natuurlijk verkeerd bezig.
    • Als Goldman Sachs zelf hypotheken doorverkoopt en ze weten dat de onderliggende waarde lager is dan is men natuurlijk verkeerd bezig.
    • Als Goldman Sachs zegt aan de ene klant om bepaalde aandelen te verkopen en aan een andere klant om ze te kopen onder het mom van omzet dan is men natuurlijk verkeerd bezig.
    Maar dat staat niet in het artikel. In feite kun je dit soort "misdadige" aktiviteiten ook niet vergelijken met een bedrijf als Apple. Je kunt wel de bedrijfscultuur van Apple vergelijken met Microsoft. In feite maken beide bedrijven veel te veel winst. De algemene oplossing is meer concurentie. Apple verkoopt hardware in een kant klare oplossing voor een bepaalde prijs. Deze prijs zal zeker dalen als andere bedrijven ongeveer gelijk waardige producten aanbieden. Het probleem is het aanbieden van gelijkwaardige produkten is illegaal.
    Bij Microsoft ligt dit geheel anders. Microsoft maakt en verkoopt systeem software in feite voor alle 8 miljard mensen op deze wereld. In feite betaald iedereen veel te veel voor die software die men iedere keer geheel moet betalen als je een nieuwe computer koopt. Het maken van andere systeem software door een concurent is niet practisch. Je krijgt dan verschillende systemen die ook weer foutloos met elkaar moeten samen werken.
    Wereldleiders hopen momemteel vurig dat stormachtige groei in de BRIC-landen (Brazilie Rusland India en China) de mondiale economie overeind kan houden.
    Wie zijn die Wereldleiders ? Van welke landen? En wat gebeurd er dan met Europa ?
    In zekere zin moet Europa zo weinig mogelijk handel drijven met de BRIC landen (inclusief de VS) en zelf zorgen voor produkten. Groei is helemaal niet nodig.
    De term BRIC is een bedenksel van de Goldman-econoom Jim O'Neill uit 2001. Achteraf geen slecht inzicht.
    Waarom ? Het BRIC idee voert niks toe aan de totale wereldeconomie. Wel is het zo beleggingsexperts bijvoorbeeld de verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen het advies geven om in de BRIC landen te beleggen. Dat is een slecht advies, want dit gaat ten koste van de werkgelegenheid in Europa.
    Natuurlijk treffen Goldman Sachs en alle banken blaam voor de crisis. Maar werd de crisis ook niet veroorzaakt door de doorgeslagen consumptie economie in de VS? Amerikanen leenden spotgoedkoop en leefden boven hun stand.
    In feite staan in bovenstaande zin oorzaak en gevolg in verkeerde volgorde. Daar had moeten staan:
    • "Natuurlijk treffen Goldman Sachs en alle banken blaam voor de crisis. De Amerikanen leenden spotgoedkoop van de banken. Het gevolg is een doorgeslagen consumptie economie en leefden ze boven hun stand."
    Helaas dat staat er niet.

  59. "Wat Europa wel helpt: inflatie" Bert de Vries, was minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het derde kabinet-Lubbers in NRC van Zaterdag 19 Mei 2012
    De Euro heeft een enorme impuls gegeven aan de vervlechting van het Europese financiele stelsel.
    Wat juist is, is dat de Euro de verschillende landen in financieel opzicht veel meer van elkaar afhankelijk heeft gemaakt. Maar de Euro is daar niet de enige reden van. Dit komt ook door het afschaffen van de grenzen en door Internet.
    De risico's van het beleggen in zwakke landen zijn zwaar onderschat.
    Wat juist is, is dat de banken, de overheid en de economische wetenschappers het begrip schuld hebben onderschat.
    Waarom moet een Nederlandse bank (verzekerings bedrijf) beleggen in Griekse staatsschuld ?
    Intussen is het bankwezen in verschillende landen zozeer verzwakt dat het zijn normale dienstverlening aan de reele economie niet meer kan vervullen.
    Daarom is het zo betreurenswaardig dat er niet veel eerder is opgetreden.
    De Griekse economie wordt niet gered als we morgen de Griekse overheid en banken al hun schulden kwijtschelden. Overmorgen zal dan blijken dat het land nog steeds veel meer invoert dan uitvoert.
    Het eerste is waar. Maar dat zelfde gebeurd ook niet als ze uit de Euro stappen.
    Wat het tweede betreft, daaraan is Europa zelf schuld.
    Om dit probleem op te lossen, bestaat er op middenlange termijn maar een methode: de invoer zover afknijpen dat hij krimpt tot het niveau van de uitvo er.
    Waar het omdraait is dat de invoer en uitvoer van een bepaald gebied (land) aan elkaar gelijk moet zijn. We hebben het hier over zowel geld, goederen als mensen. Dat moet het adagio van een Verenigd Europa zijn.
    Het enige resterende middel is een interne devaluatie die neer komt op een drastische verlaging van het binnenlandse loon en prijspijl. Hierdoor gaan niet alleen de bestedingen fors omlaag, maar explodeert ook de werkloosheid.
    Wat je moet doen is om op het gehele scala van produkten zelf te produceren in je eigen regio. De mensen moeten gewoon werken. Huizen bouwen, Kleren maken. Auto's fabriceren.
    Voor herstel van groei en werkgelegenheid heb je krachtige bedrijfstakken nodig die de concurrentie met het buitenland in alle opzichten aankunnen.
    Voor werkgelegenheid is concurrentie met het buitenland helemaal niet belangrijk. Wat je vooral moet doen is zelf state of the art goederen produceren voor je eigen economie. Het draait niet om kennis. Het draait om produceren.
    Wat de Europese Unie moet proberen is vooral deze concurentie met het buitenland verminderen.
    Op korte termijn heeft een krachtig Keynesiaans stimuleringsprogramma meer effect. Het probleem hiervan is evenwel dat het toch al grote schuldenproblematiek op lange termijn alleen maar groter maakt.
    Het is mij een raadsel waarom men hier het woord Keynesiaans gebruikt terwijl er niet duidelijk staat wat dit stimuleringsprogramma precies inhoud.
    Wat men moet doen is zorgdragen voor een stimulerings programma zodat de zuidelijke landen tegen 0% kunnen lenen en bedrijven daar bouwen om aan hun eigen binnenlandse consumptie te voldoen. De winst van die bedrijven moet vooral in de zuidelijke landen blijven
    Als we de muntunie willen redden is er een beleid nodig dat gericht is op interne devaluatie in de zwakke landen en revaluatie in de streke landen.
    Concreet betekent dit dat er - onder aanvoering van Duitsland - in de sterke eurolanden een loon-prijsspiraal in gang moet worden, gezet die de binnenlandse bestedingen en de import uit ZuidEuropeselanden aanjaagt en de ECB inspireert tot een beleid waardoor de rente in de noordelijke landen oploopt.
    Wat je vooral moet doen is er voor zorgdragen dat het handelsoverschot van Duitsland nul is. Dus invoer gelijk aan uitvoer. Dit zelfde geldt ook voor Griekenland. Om dit te bereiken moet je er voor zorgen dat Griekenland tegen nul % rente kan lenen en een sterke eigen markt kan ontwikkelen.
    Tussen 1948 en 1970 bedroeg de inflatie in Nedereland gemiddeld 4 % per jaar
    Mijn generatie herinnert zich die periode als de gouden tijd van welvaartsgroei, volledige werkgelegenheid en opbouw van de verzorgingsstaat.
    De belangrijkste reden was dat er toen nog maar weinig sprake van wereld handel was en alles door en voor de Nederlanders zelf gedaan werd. Nu is er sprake van globalisering met alle desastreuze gevolgen van dien.

  60. "Jamie Dimon glijdt van zijn troon" In NRC van Vrijdag 25 Mei 2012
    Hoeveel miljard het onlangs gerapporteerde handelsverlies van JP Morgan Chase zal behelzen is nog niet zeker.
    Maar vaststaat dat betsuursvoorzitter Jamie Dimons reputatie als Wall Streets beste risicomanager beschadigd is.
    "De Federal Reserve dient Wall Street te reguleren" zei de econoom Simon Johnson vorige week in een interview met Bill Moyers.
    Voor meer over Simon Johnson ga naar: The Baseline Scenario What happened to the global economy and what we can do about it.
    Juist Dimons onvermurwbare verzet tegen regulering van Wall Street met als argument dat zijn bank altijd alles onder controle heeft gehad, is wat JP Morgans recente handelsverlies zo pikant maakt.
    Bijna alle grote bedrijven hebben een etisch probleem. Het grootste belang ligt op het financiele vlak, bij de aandeelhouders. Produktieve en werknemers belangen hebben een veel mindere rol.
    Desalniettemin spitst het debat in de VS zich toe op de volgende vraag: is het handelen dat Bruno Iksil deed instrijd met de nieuwe bankregels?
    Volgens de Volcker-regel mogen commerciele banken als JP Morgan wel "hedgen" maar niet speculeren.
    Dwz dat een bank wel een positie in mag nemen die beschermd tegen eventueel verliesgevende leningen aan bijvoorbeeld Griekenland of Spanje.
    Als een bank vind dat een lening teveel risico opleverd dan moet men zijn eigen buffer vergroten of ze gewoon (gedeeltelijk) verkopen.
    Je verzekeren tegen een failliesement van Griekenland zou verboden moeten worden want het is geheel de vraag of de verzekeraar het hoofd bedrag kan terugbetalen, nog of het duidelijk is wanneer dit precies moet gebeuren.
    Direct hierna staat er:
    Maar posities innemen die winstgevend zijn als Griekenland failliet gaat (speculeren), dat mag juist niet.
    Helaas staat er niet in de tekst wat dit precies inhoud.
    In anticipatie op deze regel hebben de grote banken en dus ook JP Morgan de afdelingen waar ze voor eigen rekening handelen al opgedoekt.
    Banken mogen uitsluitend handelen uit naam van een klant. Banken mogen in principe huis fondsen hebben, maar het risico (de winst/het verlies) ten opzichte van de bank moet nul zijn.
    Het zelfde moet ook gelden voor bedrijven met uitzondering van hun eigen aandelen.
    Afgelopen dinsdag dienden een groep werknemers van JP Morgan een aanklacht in tegen hun werkgever - de grief: het handelsverlies heeft de waarde van de aandelen in hun pensioenfondsen doen kelderen.
    Zolang de beheerder van het pensioenfonds zich houdt aan de interne regels dan hebben de deelnemers "geen poot om op te staan". Van de andere kant pensioenfondsen moeten niet beleggen in aandelen. Dat moet verboden worden.
    Het Amerikaanse ministerie van Justitie is een onderzoek begonnen naar het handelsverlies van JP Morgan. etc
    Maar als het onderzoek alle details van het handelsverlies bovenlegt dan zou dat extreem informatief zijn.
    De kans op dit laatste is bijzonder klein.

  61. "Prijs van opdelen pensioenfonds in gescheiden leeftijdscohorten te hoog" Transparantie en vrede tussen generaties wegen niet op tegen lagere uitkering. In Financieel Dagblad van Zaterdag 26 Mei 2012 door Jurre de Haan en Fieke van der Lecq
    Helaas staan er in het artikel niet genoeg feiten om dit te ondersteunen
    De volgende drie documenten gaan ook over dit onderwerp:
    1. Meer transparantie over minder pensioenDoor Fieke van der lecq en Jurre de Haan
    2. Lifetime generational accounts for the NetherlandsCPB discusion paper 170.
      Door Harry ter Rele and Claudio Labanca
    3. Langleven risico in collectieve pensioencontractenNetspar design papers
    4. Elke jaargang zijn eigen pensioen 7 Januari 2011 Door R.J. Mahieu en Xiaohong Huang.
      In dit artikel lezen we:
      Een dergelijk jaarcohort heeft, afhankelijk van de omstandigheden, een eigen beleid ten aanzien van de beleggingsstrategie, de omvang van de premies en de omvang van het te genieten pensioen.
      Ieder jaarcohort moet duidelijk geen eigen beleggingstrategie kiezen . Men moet zo min mogelijk risico lopen. De premies moeten per jaar voor iedereen hetzelfde zijn. Natuurlijk mag iemand ook meer (minder) betalen en langer (korter) premie betalen maar dan krijgt hij ook meer (minder).
    In het FD artikel staat:
    Een dergelijk pensioensysteem (een zonder risicodeling tusen de generaties) van cohortfondsen zal echter een lager pensioen bieden voor zowel jong als oud.
    Dat is goed mogelijk maar dan moet je ook de feiten aandragen waarop dit gebaseerd is.
    Er wordt daarbij regelmatig gepleit voor een pensioencontract zonder overdracht tussen generaties. ... In feite splitsen ze pensioenfondsen dan op in cohortfondsen. Elke deelnemer schuift tijdens zijn leven door deze fondsen heen.
    Op het eerste gezicht lijkt mij zoiets niet erg praktisch en het roept meteen een aantal vragen op.
    Mijn aanname is dat een cohortfonds 5 jaar omvat. M.a.w. er is sprake van 8 cohortfondsen in het leefdtijd gebied tussen 25 en 65 jaar.
    • Gebeurd dit opschuiven automatisch ? Ik neem aan van wel.
    • Aan wie moet ik betalen ? Ik neem aan "individueel" aan ieder cohortfonds afzonderlijk afhankelijk van je leeftijd.
    • Wat is de beleidsstrategie van ieder fonds ? Ik neem aan en hoop van ieder fonds hetzelfde.
    • Van wie krijg ik mijn pensioen ? Ik neem aan van ieder van de 8 fondsen een beetje.
    Als dit laatste waar is dan is dat meteen ook de zwakste schakel.
    Binnen deze cohortfondsen heeft iedere generatie haar eigen collectieve beleggingsbeleid dat is afgestemd op de rendementsdoelstellingen en risicovoorkeuren van het leftijdscohort.
    Als je spreekt over transparantie waarbij ik bedoel iets simpel, duidelijk en bebegrijpbaar dan is zo een strategie dat niet.
    Je bent dan overgeleverd aan de willekeur van de beleidsmakers per cohort fonds.
    Je hebt het hier over geld van anderen en daarmee moet je niet speculeren.
    Daarbij zijn er geen overdrachten meer van de ene naar de andere generatie.
    Maar wel verschillende risico profielen.
    Als je geen overdracht naar andere generaties wil dan moet je een "cohortfonds" maken voor al diegene die in het zelfde jaar geboren worden. Kijk bij:GeboortejaarRekening en bij Persoonlijke gedachten Pensioenfondsen
    Voordeel van een opdeling in cohortfondsen is dat ieder leefdscohort zijn eigen beleggingsbeleid heeft, waardoor er geen spanningen tussen jong en oud zijn.
    Als de strategie voor de jongeren er een is van veel risico dan er ontstaan er binnen die groep juist wel spanningen!
    Een eigen beleid voor jongeren kan de angst wegnemen dat pensioenfondsen teveel rekeninghouden met de oudere generaties.
    Pensioenfondsen moeten helemaal zich helemaal niet bezig houden met risicopreferenties afhankelijk van de leeftijd van de deelnemers. Ze moeten gewoon zo weinig mogelijk risico nemen.
    Een ander ander voordeel van cohortfondsen ten opzichte van de huidige pensioencontracten is een heldere toekenning van de eigendomsrechten.
    Volgens mij heeft iedere deelnemer als hij 65 is een beetje eigendom in ieder cohort fonds. Dat eigendom is sterk afhankelijk van het resultaat van ieder fonds.
    In cohort fonds 1 draag je bij over een periode van 5 jaar, maar je eigendomsrechten zijn afhankelijk van de bellegings resultaten over een periode van 37 jaar.
    In cohort fonds 2 is dat laatste 32 jaar. Dat maakt het geheel extra complex.
    In de huidige pensioencontracten bouwen de deelnemers een bepaalde nominale toezegging op, maar zijn er geen expliciete afspraken over toekennen van overschotten bij goede beleggingsresultaten of de verdeling van tekorten in tijden van onderdekking.
    Dit soort problemen zijn er in het geheel niet bij GeboortejaarRekening. Het eigendomsrecht ligt simpel en het toekennen van de winsten en verliezen liggen simpel.
    Een tweede nadeel van cohortfondsen is dat deelnemers hun beleggingsmix iedere keer moeten aanpassen zodra zij in een volgend leeftijdscohort terecht komen.
    Als dat zo is dan is dat natuurlijk erg slecht. Bij de GeboortejaarRekening bestaat dit probleem in zijn geheel niet.
    Dan kan het "Loesje-effect" optreden: het geld is op en er is nog leven over.
    Daarom zullen cohorten dit risico bij een verzekeraar onderbrengen.
    In principe bestaat dit probleem ook bij de GeboortejaarRekening want hoeveel moet je gaan uitbetalen als de deelnemers 65 worden. Dit hangt af van het levensverwachting patroon. Je moet dat een heel klein beetje te lang inschatten.
    Je moet het zeker niet onderbrengen bij een verzekeraar want dan betaal je zeker ieder jaar te veel.
    De overstap naar cohortfondsen zal de transparantie rondom de pensioenregeling ten goede komen. Bovendien komt een einde aan het lopende generatie debat.
    Het eerste is zeker niet waar. Voor dat laatste moet je een hoge prijs betalen.
    Er is daarom veel voor te zeggen om de risicodeling tussen generaties in pensioencontracten te behouden.
    M.a.w. alles moet bij het oude blijven. Het grootste probleem is dat je eigenlijk te maken heb met een grote pot waar er iedere dag geld inkomt via bijdragen door de werkende mens en waarbij er iedere dag geld uitgaat aan de pensioentrekkers.
    Dit probleem komt het beste tot uiting als je met een bepaald fonds stopt. In die zin dat er geen nieuwe leden bij komen en het fonds stopt als alle leden overleden zijn. Op dat moment moet het fonds ook leeg zijn. Wat je wil is alle leden evenredig uitbetalen en dat is moeilijk. Dit bedrag is afhankelijk van de toekomstige opbrengsten van het fonds en deze zijn weer afhankelijk van de risico's die je neemt. Het probleem dat het fonds nu heeft is dat je gemakkelijk te veel kunt bepalen omdat er altijd geld binnenkomt. Daarnaast als het fonds aandelen heeft, die zal het fonds ook moeten verkopen en dat kan weer heel nadelig zijn.
    Als je het concept GeboortejaarRekening invoert dan heb je die problemen niet.

  62. "De Commissie onderschat de fiscale windhandel in Nederland" Nederland is een soort hedgefonds voor fiscale windhandel geworden, vinden Arnoud Boot en Lans Bovenberg. In NRC van Donderdag 31 Mei 2012
    1. De combinatie van een genereuze hypotheekrenteaftrek enz zet aan tot extra lenen.
    Het gevolg hiervan is dat de huizenprijzen extra stijegen. Dit is al jaren zo. De Universiteiten hadden hier al veel eerder voor moeten waarschuwen.
    2. De overheid belegt extra staatsschuld via de uitstel van belastingafdracht over premies die zijn ingelgd bij pensioenfondsen.
    Het probleem is denk ik dat gedurende de tijd dat men werkt men loon ontvangt. Een gedeelte van dit loon komt in de prive sfeer en over dit deel betaald men belasting. Een klein deel gebruikt men voor het opbouwen van een pensioen. Over dat deel betaald men pas belasting nadat het wordt uitgekeerd. M.a.w. de pensioenfondsen gebruiken belasting geld voor het opbouwen van het pensioen.

    Als de pensioenfondsen daadwerkelijk een deel van hun inkomsten hieruit generen en ze nu verplicht zouden worden om de belastingen direct aftedragen als ze de bijdragen ontvangen dan zullen de inkomsten van de fondsen minder zijn en de pensioenen lager.

    3. De mismatch tussen bezittingen en schulden. Besparingen komen vooral terecht bij pensioenfondsen - die beleggen in het buitenland. Banken moeten daarom geld aantrekken in het buitenland om de Nederlandse economie te financieren.
    Dat pensioenfondsen in het buitenland beleggen in natuurlijk niet slim. In feite vergroten ze daardoor de concurentie kracht van het buitenland en vergroten ze indirect de werkeloosheid hier en maken ze het voor de volgende generaties moeilijker.

    Ook nu dezelfde opmerking: Dit gebeurd al jaren en de economen hadden hiervoor moeten waarschuwen.

    Hierbij speelt verder dat de overheid een aanzienlijk deel van de risico's van de hypotheek berg al in eigen bezit heeft. Vele hypotheken, recentelijk zo'n 75%, worden versterkt met een garantie van de overheid - de Nationale Hypotheek Garantie.
    Ook dit gebeurd al jaren. Het probleem is de overheid geeft zelf te veel uit, heeft te veel schulden en heeft er geen enkel probleem mee dat haar burgers hetzelfde gedrag vertonen.
    In het licht van de onzekere situatie in euroland moet de Nederlandse economie weerbaarder worden gemaakt.
    Als je achter het idee staat van een Verenigd Europa dan moet je het hebben over alle landen van Europa en niet alleen over Nederland. Dan moet je er voor zorgen dat Europa als eenheid weerbaarder wordt en de rijkdom binnen Europa gelijk verdeeld wordt. We hebben het hier vooral over de werkgelegenheid.

  63. "Werk die staatsschulden weg met de Zon" De zwakkere eurolanden kunnen een flink deel van hun staatschuld met groenestroom terugbetalen zo stellen vijf experts in NRC van 4 juni 2012
    De zuiderlijke landen hebben goede omstandigheden om energie op te wekken uit zon, wind en aardwarmte. Hoe kunnen deze landen een substantieel deel van hun schulden inlossen ? Door schuldeisers consecessies in deze landen te geven voor grootschallige investeringsprogramma's
    Het eerste is een geluk bij een ongeluk. Het tweede moeten deze landen vooral niet doen.. Wat deze landen vooral moeten doen is zoveel mogelijk alles zelf doen. Dwz de nieuwe vormen van energie produktie voorzich zelf gebruiken zodat ze minder van het buitenland afhankelijk worden wat een maximaal positief effect op de staatsschuld heeft.
    Een schuldreductie van 30% (per jaar ?) moet mogelijk zijn enz een bescheiden rendement van 1,5 eurocent per Kwh in de periode 2020-2045.
    Het eerste deel van deze zin lijkt mij veel te optimistisch (per jaar) omdat je het over bedragen hebt voor de verschillende landen van 40, 78 en 210 miljard euro schuld.
    Dit plan kent alleen winnaars. Via hun conseccies kunnen schuldeisers hun ooit geinvesteerde geld terugverdienen.
    Ik zou wel eens een gedetailleerd plan willen zien waaruit precies blijkt hoe je aan het rendement komt zonder subsidies .
    Kijk eens hier: Wind energy The facts
    De probleemlanden lossen een substantieel deel van hun schuldenlast af enz
    Meer gedetaileerde gegevens zijn nodig.
    Om de uitoefening van de consessierechten en daarmee de aflossing van de schulden extra te stimuleren moeten de schuldeisers de te realiseren duurzame energieprojecten tegen een lage rente kunnen financieren bij de Europese Investeringsbank (EIB)
    De EIB moet dit vooral niet doen op deze manier. De EIB moet zijn geld direct "geven" voor de projecten in Griekenland aan de Grieken.
    Het plan kan ook aansluiten bij het project Desertec, dat investeert in duurzame energie projecten in Noord Afrika.
    Ook hier moet je een groot vraag teken bij zetten.
    Lees dit: Desertec-plan voor zonneparken in Afrika kost 400 miljard euro In het artikel staat: De bedrijven die deelnemen aan het Desertec-project komen voornamelijk uit Duitsland.
    Als dit zo is dan gaat het geld helemaal de verkeerde kant op. Het moet in Afrika blijven. Europa mag aan zo een project niks verdienen !

  64. "De bevolking is geen voorstander van Europa" Brieven in NRC van Zaterdag 9 Juni 2012
    In het interview met Jean Claude Trichet in NRC van 2 Juni lezen we: "Alleen een verenigd Europa kan zich staande houden, denkt Trichet.Dat weet de bevolking ook. Dat maakt Trichet op uit de peiling van Pew. Hij vindt het dan ook noodzakelijk dat de Europese instellingen sterker worden." Echter uit het Pew raport komt een geheel ander beeld naar voren. Kijk bij href="http://www.pewglobal.org/files/2012/05/Pew-Global-Attitudes-Project-European-Crisis-Report-FINAL-FOR-PRINT-May-29-2012.pdf In dit raport lezen we:
    • In inleiding:
      European Unity in Trouble Deepening Gloom Little Faith in Leaders or Policies
    • In Hoodstuk 1:
      Widespread Dissatisfaction Economic Gloom Pessimism About the Future
    • In Hoodstuk 2:
      Most Say Economic Integration Has Weakened the Economy Questioning EU Membership Erosion of EU Support
    Verderop in het artikel staat: "Hij moet wel geloven dat de Europese bevolking voorstander is van verdere overheveling van macht naar Europa". Hij kan dat natuurlijk geloven en hopen, maar als je het raport leest ontstaat er toch een geheel ander beeld.

    Nicolaas Vroom
    65. Schilde Belgie. Om naar het raport te gaan kies:
    http://pewresearch.org/ Kies de link links: Economic Despair, Pessimism is Widely Felt. http://www.pewglobal.org/2012/05/29/chapter-1-national-conditions-and-economic-ratings/ De link naar het complete raport staat rechts.

  65. "Democratisering opkomst van Pensioenen" Meer invloed op beleggingskeuzes. Interview met Herman Wijffels (HW) en Martin van Rijn (MvR PGGM) De Financiele Telegraaf van 13 Juli 2012.
    Het artikel begint met de volgende zin:
    Werknemers en gepensioneerden hebben momenteel geen enkele invloed op het beleggingsbeleid van hun pensioenfonds. Maar dat heeft volgens HW zijn langste tijd gehad. Uiteindelijk zullen pensioenfondsen ruimte maken voor deelnemers om zelf tebepalen of ze in risicovolle aandelen of duurzame fondsen beleggen.
    Op de eerste plaats moeten deelnemers helemaal niet bepalen hoe pensioenfondsen handelen. Het enige wat deelnemers inprincipe mogen doen is kiezen in welk pensioenfonds ze stappen. En daarnaast moet ieder pensioenfonds een keurmerk hebben. Dat keurmerk geeft aan in hoeverre het in obligaties van het eigenland belegd. Het aanbevolen getal is 100%.
    HvR wil de leden van zijn PGGM-cooperatie bevragen wat hem beweegt voordat hij stappen in de richting zet van meer keuzevrijheid bij individuele aanvullende pensioenen.
    Dat hoeft hij helemaal niet te doen. Wat hij moet doen is aangeven wat de deelnemers in de toekomst minimaal kunnen verwachten als ze met pensioen gaan. Hij moet aangeven dat de pensioenfondsen niet meer in vreemde staats obligaties belegd. Hij moet aangeven dat hij de leden een bepaalde zekerheid bied. Deze zekerheid is nooit 70% van het laatst verdiende salaris.
    HvR pleit daarbij voor meer investeringen in Nederland, bijv. door de bebouwde omgeving energieneutraal te maken.
    Dat er meer investeringen in Nederland komen is prima, maar de pensioenfondsen mogen daar alleen gebruik van maken via obligaties.
    Ook niet elke verandering vindt HvR wenselijk "We investeren bijv. in opkomende landen, vanwege de hogere rendementen die we daar kunnen halen en voor spreiding van risico's. Voor belegingen van pensioenfondsen moeten we internationaal kijken."
    Vooral dit laatste moeten de Nederlandse pensioenfondsen vooral niet doen, want dan rijden ze hun eigen leden in de wielen. Vooral als je in de toekomst kijkt dan moet je dit vooral niet doen. Je moet nationaal denken. Voor je eigen werkgelegenheid zorgen.
    Nederland is ook eenvoudigweg te klein om al dat pensioengeld te beleggen en teveel beleggen in een land zou bovendien de risico's sterk vergroten.
    Als Nederland te klein is, in welk land zouden ze dat dan wel kunnen beleggen? (aangenomen dat dat land ook alleen in eigen land belegd) Zo een land is er niet. Het beleggen in willekeurig elk land heeft risico's. Daarom: Alleen obligaties uit eigen land. Dat maakt het pensioenfonds veel transparanter.
    HvR is van mening dat het maatschappelijk belang zwaarder moet doorwegen bij investeringskeuzes. Als een investering hiermee conflicteert dan is dat problematisch. Zijn financiele instellingen er voor zichzelf of voor hun klanten ?
    Pensioenfondsen zijn voor hun klanten en als ze alleen Nederlandse obligaties kopen dan zijn ze tiptop in orde.
    HW noemt het Nederlandse pensioenstelsel echter nog van de vorige generatie.
    Met het pensioenstelsel is alleen mis dat het niet het GeboortejaarRekening principe volgt.
    HW pleit ervoor waar mogelijk deelnemers van pensioenfondsen meer zeggenschap tegeven. "Mensen organiseren steeds meer zelf, want mensen hebben de balen van grote mechanische organisaties"
    Mensen hebben balen dat de bestuurders van grote bedrijven steeds meer aan de belangen van de overige bestuurders denken. Grote bedrijven moeten primair aan product ontwikkeling en werkgelegenheid denken en niet aan financiele belangen van derden.

  66. "Ook Duitsland schuldig aan eurocrisis" Topeconoom Peter Bofinger vindt dat Duitse loonmatiging deels de crisis veroorzaakte. NRC 19 July 2012.
    Er zijn best Duitse economen die vinden dat de crisis niet alleen is veroorzaakt door falende Zuid-Europese politici.
    Alle politici zijn oorzaak van de crisis. Bij het ontstaan van het Verenigd Europa zijn er duidelijk door alle politici inschattings fouten gemaakt.
    "Veel Duitsers inclusief vooraanstaande academici, vinden dat hun regering geld gooit in een bodemloze put" zegt hij. "Ze willen liever van de Euro af". Bofinger vindt die redenering "nutteloos". Duitsland is zelf een aanstichter van de crisis.
    De oorzaak van de crisis is een onevenwichtige verdeling in productie verdeling tussen de verschillende EU landen.
    De duitse kleinere en middelgrote bedrijven zijn het echte succesverhaal.Het zijn familiebedrijven. Zij zijn niet afhankelijk van de kapitaalmarkten.
    Dit is 100% correct en is een belangrijke reden van hun succes. Wel is het belangrijk dat er tussen al deze bedrijven sprake moet zijn van een eerlijke prijs.
    Duitsland maakt goederen die de opkomende landen verlangen: auto's en machines. enz. We verdienen dus aan de groeiende inkomensongelijkheid in de wereld. Spanje en Portugal verliezen. Zij waren belangrijke fabrikanten van schoenen, textiel en meubels. Precies de goederen die in China goedkoper gemaakt worden.
    De professor heeft 100% gelijk. De eurocrisis is hoofdzakelijk een (globaal) produktie probleem.
    Tegelijkertijd had Duitsland tien jaar lang een neurotische neiging tot loonmatiging. Die leidde tot een extreem lage inflatie. Dat resulteerde weer in een lage rentestand in de eurozone. Zo droeg Duitsland ongestraft bij aan de scheefgroei in de eurozone.
    Het probleem van Duitsland is dat zij teveel produceren voor derden zowel binnen Europa als buiten Europa. Het gevolg is dat er extra veel geld naar Duitsland stroomt. Wat kun je daarmee doen ? Beleggen in het buitenland. Duitsland in het "klein" en China doet het in het groot.
    De ECB. Met 700 economen hadden ze toch door moeten hebben dat er iets mis was in Ierland, Spanje en de eurozone. Ze konden Duitse banken waarschuwen die leningen verstrekten aan Spanje. Ook de ECB had niet door hoe gevaarlijk de situatie was.
    Het grootste probleem was de grote euforie bij de Europese regeringsleiders. Slecht nieuws konden die niet verdragen. Daarnaast hadden alle landen een staatsschuld dus het lenen van geld binnen europa was heel gewoon, terwijl dat eigenlijk ongewoon moet zijn. In zekere zin moet iedere regio zich zelf bedruipen.
    Duitsland had een enormhandelsoverschot en er werd veel gespaard. Jarenlang was er geen kredietgroei. Dus banken konden binnen Duitsland hun geld niet kwijt. Ze moesten wel aan het buitenland leningen verstrekken.
    Beredenerend van uit de totale wereld economie en uitgaande van het idee werk en welvaart voor iedereen is dit een foute gedachte. Wat de duitsers moeten doen is hun binnenelandse produktie verminderen en er voor zorg dragen dat er meer elders binnen europa geproduceerd wordt.
    Hoe overleeft de eurozone
    De ECB zal masaal staatsobligaties moeten opkopen. Er is op dit moment geen effectief reddingsmechanisme. Je kunt niet nog meer verwachten van de noodfondsen EFSF en ESM.
    De ECB moet dit vooral niet doen. De enige die iets moet doen is de IMF voor het verstrekken van leningen met het doel lokale produktie vergroten.
    En wat moeten de regeringen doen
    Er zal een middel moeten komen om de staatsschulden te collectiviseren. Er zal een Europees instituut moeten komen dat de begrotingen controleert en bij overschrijding van de regels kan ingrijpen. Bijv. door een Europese minister van Financien die gecontroleerd worden door het Europees parlement.
    Als je zo iets wil dan moet je een handboek samenstellen waarin precies staat wat die ene minister van Financien onder welke omstandigheden al dan niet mag en moet doen (i.e. hoe hij kan en moet ingrijpen). Dit lijkt mij uiterst onpractisch.
    Voor het Europees parlement moet ook weer een handboek bestaan, wat weer tot dezelfde problemen leidt.
    Landen in de EU moeten gewoon geen staatschulden (permanent) hebben en als ze ze hebben dan moeten ze die intern oplossen, zeker niet via de internationale kapitaal markt. Dan heb je al deze poes pas niet nodig.
    Als Europa iets wil doen dan moet ze het doen onderleiding van de ministeries van economische zaken.
    • De eerste regel moet hier zijn dat er geen handels overschorten en tekorten mogen zijn tussen Europa en de rest van de wereld en tussen de EU landen onderling.
    • De tweede regel is dat dit ook moet gelden op het financiele vlak, maar dan pas als aan de eerste regel voldaan is.
    Er mogen geen netto stromen van goederen en gelden gaan tussen de EU landen onderling.
    Natuurlijk is dit in de huidige situatie moeilijk toe te passen, maar het is heel belangrijk als je het met elkaar eens bent wat je uit eindelijk wil, wat er nu fout is en hoe je het doel wil bereiken.
    Soevereiniteit is toch al een mythe. Kan een Duitse politicus met die boodschap verkiezingen winnen ?
    Het alternatief is constateren dat er geen vertrouwen is tusen Eurolanden. Ze moeten dan alleen verder. Als Nederland willen weten hoe dat er uitziet moeten ze naar Zwitserland gaan kijken.
    De vraagstelling is niet slim. In feite geeft de professor er ook geen direct antwoord op, want dat is ook niet zijn taak als wetenschapper.
    Zwitserland is een land met het devies: Alles door en voor de Zwitsers met als doelstelling export van kwalitatief hoogstaande producten. Dit laatste staat dus haaks op de hierboven geschetste gedachten die uitgaat van een gescheiden evenwicht van produktie en kapitaal

  67. Vaar niet blind op 't CPB Computermodellen hebben stevige beperkingen
    stellen Arnoud Boot en Sandra Phlippen in NRC van Dinsdag 11 September.
    Het artikel begint met:
    Politici hechten groot belang aan doorrekening van hun partij programma - Zelfs zo veel dat het hen beperkt in hun visie, stellen Arnoud Boot en Sandra Phlippen.
    Het doorrekenen van een partij programma door een onafhankelijke en wetenschappelijk organisatie lijkt mij van uit de burgers bekenen een goede zaak. Het is vooral een goede methode om de verschillende programma's met elkaar te vergelijken. Dat de partijen hier achter staan is ook prima. Het belangrijkste punt is echter dat de computermodellen correct moeten zijn en een juist beeld moeten geven van wat de gevolgen van politieke veranderingen zijn voor de economie in de toekomst. Het is een taak van de academische wereld om dit te testen.
    Als er in de academische wereld de mening leeft dat: Computermodellen hebben stevige beperkingen dan neem ik aan dat men precies omschrijft wat er fout is aan de modellen en wat men moet doen om deze modellen beter te maken.
    Dit doorrekenen heeft ook een keer zijde. De dominantie van CPB modellen leidt tot verstarring in partijprogramma's en in het politieke debat.
    Hoe komen de schrijvers tot die mening ? Dat staat er niet.
    Als het ene partij programma leidt tot meer werkenloosheid en een ander niet dan krijg je toch meer debat ? De vraag is de academische wereld het eens met die uitkomst. Dat lezen we niet.
    Visie ontbreekt. Dit is niet acceptabel in deze tijden van grote maatschappelijke veranderingen.
    Ik neem aan dat de schrijvers bedoelen: "Visie ontbreekt" in de partij programma's. Wat heeft deze "parameter" te maken met de CPB modellen ?
    De schrijvers zouden er goed aan doen om ergens te vermelden wat de invoer gegevens zijn (de parameters) en hoe de resultaten van de modellen er uit zien (en hoe de berekeningen er uit zien). Dit is een belangrijk tekort van het artikel en maakt een goede discussie moeilijk.
    Als de Franse minister op de Europese top met tekortkomingen in zijn begroting kwam aanzetten dan waren de volgende keer de budgetaire problemen als sneeuw voor de zon verdwenen. In Nederland maakt de onafhankelijke rol van het CPB dit onmogelijk.
    Hoe weten de schrijvers dit? Kunnen zij dat hard maken (dit soort gegoochel ?) En wat heeft dit met de computer modellen te maken ?
    Politieke partijen nemen elkaar de maat door zich blind te staren op modellen uitkomsten.
    Dat de politieke partijen rekening houden met de uitslag van de modellen daar is in principe niks mis mee. Dat zelfde geldt ook voor de burgers. Iets anders is als de modellen fout zijn en wat er precies fout is. Maar dat staat er niet.
    Maar een model is niet de werkelijkheid; het is een abstractie.
    Dat klopt. Het is taak van de economen (Hogescholen) om aan te geven in hoevere de modellen foutief zijn en wat er zou moeten gebeuren om ze beter te maken. Dat lezen we niet.
    Het blinde vertrouwen van bankiers in hun interne risicobeheersingsmodellen speelde een niet onbelangrijke rol in het ontstaan van de crisis.
    Maakten de bankiers gebruik van de modellen van het ECB ? Ik denk van niet. Als dat niet zo is wat heeft deze opmerking dan met dit artikel te maken ?
    Door het zo centraal zetten van modeluitkomsten dreigt ook een visieloze kijk op de maatschappij.
    Opnieuw de vraag wat is er specifiek fout aan de modellen? Als de modellen zeggen dat investeren door de overheid goed is voor de economie en als de overheid dat doet en als later blijkt dat dit niet klopt dan moet je de overheid niet de schuld geven maar de maker van het model.
    Inspelen op modellen en kijken wat voor soort maatregelen goed uit het model komt enz het ontmoedigt ook elk type beleid dat schijnbaar moeilijk is doorterekenen of waarvan het effect ontbreekt in het model.
    Aan het eerste is niks mis (opnieuw als het model correct is) en als bepaalde effecten ontbrken dan moet je het model aanpassen.
    Mischien is dit wel waarom er in het verkiezingscampagne zo weinig wordt gesproken over onderwijs. Het belang van de kenniseconomie valt niet te kwantificeren in een model.
    Hoe weten de schrijvers dat kennis in de economie belangrijk is? Kunnen zij dat getals matig bewijzen? Ik denk dat niet. Mischien is het wel voor hen zoiets als common sense.
    De redenering is vaak als volgt: In Nederland maken wij niks maar wij hebben wel de kennis in huis om de producten te maken en die kennis gaan wij verkopen en dat gaat er nu niks mis. Daarnaast gaan wij in kennis investeren en die kennis verbeteren en dat is een soort verzekering voor de toekomst.
    Het grootste probleem bij dit soort redeneringen is dat een groot deel van onze kennis van zeer praktische aard is en dat je alleen aan theoretische (wiskundige) kennis niks hebt.
    Kenniseconomie
    Het hele concept van kenniseconomie is een ramp. Als je de economie in een land goed wil laten draaien dan is ziet het rijtje van kennis in volgorde van belangrijkheid er als volgt uit:
    1. vak kennis 2. practische kennis 3. technische kennis en 4. wetenschappelijke kennis.
    Daarnaast moet je er voor zorgen dat er in je eigenland voldoende wordt geproduceerd en dat de invoer gelijk is aan de uitvoer. Een betalings balans overschot is dus uit den bozen.
    Research en development is veel minder belangrijk voor de economie als men op het eerste gezicht denkt. R en D is wel belangrijk voor de gezondheid en voor het zoeken naar alternatieve energy bronnen. Wat een land vooral niet doen is zijn produktie naar het buitenland verplaatsen omdat het daar goedkoper is. Het enige wat je kunt is produktie naar het buitenland verplaatsen om tot een meer evenwichtiger produktie verdeling te komen. De winsten moeten ook evenredig in het buitenland blijven.
    Het keurslijf van het model bijt des te meer omdat er structurele wijzigingen gaande zijn in de economie - globalisering, ontwikkelingen in formatietechnologie - die juist vragen om een modeloverstijgende visie.
    Ik neem aan dat de bedoeling van het CPB model is dat het voorspelt aan de hand van een partij program wat er gebeurd dat als je het partij programma uitvoert wat voor invloed dat heeft op de economische toestand van Nederland in het bijzonder.
    In principe betekend dat als een partij programma over een bepaald onderdeel niets zegt dat je aanneemt dat wat dat punt betreft er niets gebeurd. Van uit dat oogpunt bekeken is het heel interessant om te weten als je een leeg partij programma invoert wat dan de toekomst van Nederland is.
    De invoer en de uitvoer is in het huidige Nederland economisch gezien bijzonder belangrijk. Maw deze onderwerpen moeten in het CPB model toch wel aan de orde komen. Als dat niet zo is dan lijkt mij dat een duidelijk tekort. De belangrijke vraag is moet de overheid de uitvoer stimuleren.
    Als het CPB zegt dat de 'belofte' van de VVD om niet te sleutelen aan de hypotheekrenteaftrek de huizenprijzen met x procent gunstig beinvloedt is dat alleen zo als iedereen ervan overtuigd is dat de VVD tot in het hiernamaals aan de macht is.
    Als het CPB iets zegt dat geldt voor een periode van 10 jaar dan heeft dat niets met de VVD te maken. Als de VVD de eerste 5 jaar iets doet en de PVDA de volgende 5 jaar doet het zelfde dan blijft de uitspraak van de VVD van kracht.
    Innovatie is hiervan een voorbeeld. Hoe kunnen universiteiten een veel grotere spin-off hebben voor hun omgeving.
    Het is de vraag in hoeverre dit laatste voor de Nederlandse economie belangrijk is. In vele gevallen beginnen jonge ondernemers met een uitvinding. Ze beginnen een bedrijf, starten met de produktie en ze willen groeien. Dan worden ze opgekocht door het buitenland en is het einde oefening.
    Wat veel belangrijker is dat er voldoende werkgelegenheid voor mensen die van de universiteiten komen en dat ze niet naar het buitenland moeten. Voor de afgestudeerden in Griekenland, Spanje en Portugal is dat een must en een ramp voor hun eigen economie.

  68. "Betaal ouderenzorg met overwaarde huis" Ook pensioenpot onderdeel plan. De Telegraaf van 27 September 2012
    Bij het lezen van dit artikel stelt zich de vraag over hoeveel procent Nederlanders het gaat. Dwz Nederlanders met een eigen huis. Daarnaast is ook belangrijk de vraag: Wat krijgen mijn erfgenamen. Mischien wel helemaal niks.
    De manier waarop Nederlanders sparen voor pensioen, de eigen woning en ouderzorg moet flink op de schop
    Volgens mij sparen de Nederlanders niet specifiek voor ouderzorg. Waar ze voor sparen is voor een pensioen en met dat pensioen betalen ze uiteindelijk hun oudere dag. De Nederlanders sparen ook niet voor een eigen woning. Meestal kopen ze een woning met een hypotheek en het is de gewoonte (?) om deze hypotheek (lening) gedurende hun leven aftelossen dmv te werken.
    Op dit moment zijn deze geldpotjes nauwelijks met elkaar te combineren waardoor ze elk een steeds groter deel van het besteedbare inkomen opeten.
    Het klopt dat deze drie begrippen niks met elkaar te maken hebben. Het tweede deel van de zin is onduidelijk. Waar het uiteindelijk op aankomt is het verschil tussen iemands bezittingen en verplichtingen. De bezittingen zijn een eigen woning, aandelen, obligaties, cash en een pensioen. Verplichtingen zijn een hypotheek en mogelijk andere leningen.
    Maar als de overheid het toestaat om geld te verschuiven helpt dit niet alleen de burger maar ook de economie.
    In principe heeft de politiek hier niets mee te maken.
    Lans Bovenberg is niet de eerste die pleit voor het combineren van sparen voor pensioen en wonen.
    Als je na je 65 vindt om je huis te verkopen om daar beter van te leven is daar niets op tegen. Het is helemaal de vraag of de economie in zijn geheel daar voordeel van heeft.
    Het plan van Bovenberg is dat een deel van de aanvullende pensioenpremie (die ze sparen via de werkgever), kunnen inzetten voor het kopen van een huis en het aflossen daarvan.
    Als iemand dat doet dan moet hij goed begrijpen dat zodra hij overlijdt zijn huis moet worden verkocht om achter stallige pensioenpremies mee te betalen. Je hebt namelijk vroegtijdig geld ontrokken aan het fonds.
    De overwaarde die in de loop der jaren ontstaat, zou na pensionering kunnen worden ingezet voor het betalen van zorgkosten of juist weer voor wat extra pensioen.
    Het probleem van de pensioen crisis is in feite dat de pensioenfondsen gaan speculeren door het kopen van aandelen. Doordat je aandelen gaat kopen drijf je in feite zelf de prijzen op. In het voorstel is het ongeveer hetzelfde je gaat speculeren in waarde vermeerdering van een eigen huis.
    De trend is dat starters meer moeten sparen om een eigen woning te kunnen kopen. Tijdens de looptijd van de hypotheek moet er ook meer worden afgelost. Dit is een aanslag op de koopkracht.
    Als iemand graag een eigen huis wil maar daar het geld niet voor heeft dan moet hij het geld lenen en het in de loop van zijn leven terugverdienen. Dat is geen aanslag op de koopkracht want je koopt wel iets.
    Huizenbezitters zijn er bij gebaat als ze een deel van de pensioenpremie kunnen gebruiken voor hun eigen huis.
    Er moet in feite staan: "Huizenbezitters met een hypotheek enz"
    Als ze dat doen en hun hypotheek sneller aflossen dan bouwen ze minder pensioen op.
    Ook ouderen profiteren Bovenberg. Overwaarde in woningen blijft nu vaak ongebruikt. De beste manier is nog je huis te verkopen en dan in een huurhuis gaan zitten.
    Natuurlijk moet niet iedereen dat zelfde doen.
    Als je oud wordt dan kan dit wel eens problemen opleveren.
    Maar ook de huurmarkt werkt onvoldoende. Hierdoor profiteren ouderen vaak niet zelf van de overwaarde, maar vooral hun kinderen als erfgenaam.
    Die twee hebben niets met elkaar te maken. Waar het omgaat is of ouderen al dan niet hun huis vroegtijdig verkopen om meer te gaan genieten.
    Ook macro economisch ziet de hoogleraar voordelen: "Doordat mensen een deel van hun pensioenpremie sparen voor de aanschaf van een huis zullen banken eerder geneigd zijn om een hypotheek te verstrekken tegen een betaalbare prijs."
    Met je verdiende loon kun je drie dingen doen:
    • Direct uitgeven of sparen op de bank
    • Gebruiken om een pensioen mee optebouwen
    • Gebruiken om een hypotheek mee aftelossen
    Maar het zelfde loon kun je niet twee maal uitgeven.
    Meteen daarna lezen we:
    Dat zet de woningmarkt in beweging.
    Als mensen meer bestaande huizen willen kopen dan stijgt de prijs van de huizen.
    Als mensen nieuwe huizen willen laten bouwen of bestaande renoveren dan stijgt de woningbouw
    De zorg dreigt een dusdanig grote kostenpost te worden, waardoor er nog nauwelijks geld overblijft om te investeren in onderwijs, defensie en sociale zekerheid.
    In zekere zin moet zowel de zieken zorg, ouderen zorg en het onderwijs zich zelf bedruipen. Dit is de private sfeer. Iets anders is het ambtenaren apparaat en defensie dat valt onder de overheid. Daarnaast kan natuurlijk de overheid via "subsidies" de private sfeer helpen voor de minder bedeelden.
    Direct daarna lezen we:
    Als ouderen de overwaarde van hun huis niet alleen kunnen inzetten voor extra pensioen maar ook voor zorg detekent dat een verlichting voor de staatsfinancien
    Als iemand geen pensioen heeft opgebouwt maar wel een huis bezit (en verder niks) dan moet hij wel zijn huis verkopen om in zijn levensonderhoud te voorzien.
    Is het wel realistisch dat er overwaarde in de huizen zal zitten gezien de huidige economische malaise ?
    Ik verwacht dat de huizenprijzen op termijn toch weer met zo'n 3% per jaar gaan stijgen: 2% inflatie en 1% economische groei.
    Het is jammer dat er niet bijstaat wat er met economische groei bedoelt wordt.
    Daarnaast is het belangrijk om te weten hoe deze twee getallen van 2% en 1% berekend werden
    Het zou ook kunnen dat de totale produktie toeneemt, de werkeloosheid afneemt en de vraag naar huizen toeneemt. Als dat zo is dan de 1% niet de economische groei (die veel groter zou kunnen zijn) maar zo iets als toegenomen vraag.
    Met een looptijd van dertig jaar voor een hypotheek betekent dat een flinke aanwas in de waarde van de eigen woning.
    Deze zin is heel bedriegelijk. Het eerste heeft eigenlijk niks met het tweede te maken. Als het getal van 3% waar is dan geldt dat voor iedereen met een eigen huis. De vraag is of men echt rijker wordt. Als er al sprake is van twee procent inflatie dan wordt alles duurder en dan is je winst gedeeltelijk schijn winst.
    De econoom doet voorstellen om de overwaarde uit een huis te trekken. "Vlak na pensionering zou dit kunnen door de woning te verkopen aan een woningcorporatie en deze de rest van je leven terug te huren."
    En dan hopen dat je niet te oud wordt, geen dure ziektes krijgt en de huur niet stijgt.
    Het jammerlijke van het hele artikel is dat er geen analyse in staat wat er in het verleden allemaal is fout gegaan.
    Een belangrijke reden is dat er in vele landen gewoon te weinig wordt geproduceerd door de eigen mensen voor de eigen mensen. Als de bedrijven en de overheid denken dat het veel goedkoper is om in het buitenland te produceren dat leidt dat intern tot werkeloosheid, hebben de mensen minder geld voor het kopen, huren en onderhoud van een huis en daalt de huizen markt. Vooral die bedrijven die exporteren hebben duidelijk voordeel hebben van zo een strategie omdat er veel geld in het buitenland is.

  69. "De penioenemmer is verleidelijk vol" Een Nationale Hypotheekbank ondersteund met pensioengeld, dat is het plan. Welke lobby zit er eigenlijk achter. De NRC van 27 november 2012.
    Bij het lezen van dit artikel rijst de volgende vraag op: Wat is normaal. Hoe behoort het eigenelijk.
    Als je een hypotheek wilt hebben op je huis dan ga je naar de bank en klop je niet aan bij een pensioenfonds. Geld uitlenen behoort tot de core business van een bank en als ze dat niet kunnen moet de structuur van de bank veranderen en of de mensen die daar werken ontslaan. Zo simpel ligt het. Als je het artikel leest dan komt het omgekeerde beeld naar voren: Pensioensfondsen moeten veel meer in hypotheken gaan doen. 22 hoogleraren vinden ook en ik neem aan dat zij dat zelfde aan hun studenten zo leren. Dat is een heel trieste zaak.
    Daarnaast bestaat er een grote kans dat sommige politieke partijen dit standpunt gaan overnemen, dus dat voorpelt ook niet veel goeds.
    Afgelopen weekend lieten pensioenreuzen APG(ambtenaren) en PGGM(zorgsector) weken bereid te zijn in Nederlandse hypotheken te beleggen, mits de staat garant staat.
    Als je dit leest dan geloof je je eigen oren (ogen?) niet.
    Wat doen die pensioen fondsen als ze zo een garantie niet krijgen. Beleggen in het buitenland? Dat is voor de Nederlandse economie het slechtste wat bestaat.
    En wat als die beleggingen het slecht / niet volgens verwachting doen (Wat is dat precies ?) betaald de Nederlandse overheid dat verschil dan bij (aan zijn eigen ambtenaren)? Dat moeten ze nooit doen. De ambtenaren moeten dit weigeren, want waarom zij wel en de anderen niet?
    Afgelopen winter schreven 22 vooraanstaande economen een plan voor de woningmarkt. Een van de elementen betrof het inzetten van pensioengeld.
    Wat de 22 economen moeten doen is schrijven hoe je met de beschikbare Nederlandse productie middelen tot een zo goed mogelijke woningmarkt kunt komen.
    De economen constateerden dat banken met een probleem zaten. Jarenlang hadden ze op de hypotheekmarkt goed verdiend door geld lang (30 jaar) tegen een hoger rentetarief uit te lenen aan huiseigenaren.
    De economen hadden moeten constateren dat het etisch niet verantwoord is dat banken goed geld verdienen ten koste van de burgers. (Dit is een van de redenen dat banken geen aandeelhouders mogen hebben) . Daarnaast verdienden ze ook goed door de hypotheekregels te versoepelen.
    Om de lening te dekken, leenden banken zelf op de kapitaalmarkt voor kort geld tegen een lage rente. Het renteverschil was winst.
    Uit dit alles blijkt dat de banken zich slecht gedragen. Het verschil tussen de hypotheekrente en de kapitaal rente mag niet meer dan bijv 3% zijn. De economen hadden daar 10+ jaar geleden al op moeten wijzen. Daarnaast moeten hypotheek banken een buffer aan leggen (x% van de uitstaande hypotheken) om zich tegen slechte klanten intern te verzekeren.
    Nogsteeds is het voor Nederlandse banken ingewikkeld om zich op de buitenlandse hypotheekmarkt te begeven.
    Daar hebben de Nederlandse banken niks te zoeken en dat moet ook zo blijven.
    Binnen Nederland is er te weinig spaargeld beschikbaar om hypotheken te financieren.
    Het geschetste beeld lijkt er op dat het een probleem is van de spaarders. Dat is niet waar. Het probleem ligt bij de banken die het geld van de spaarders beheren.
    Banken die veel langlopende leningen hebben en kortlopend kapitaal bezitten worden verplicht extra buffers aan te houden. Dat is duur.
    Voor iedere bankier zou dit gesneden koek moeten zijn. Iedere bankier moet weten dat hij gewoon niet al zijn bezittingen mag uitlenen. Dat is vragen voor problemen. De 22 hoogleraren moeten daar achter staan en hadden dit de banken al veel eerder moeten adviseren. Nu zitten ze allemaal met een probleem, dat ze moeten goed praten.
    De 22 hoogleraren bedachten in februari dat pensioenfondsen mooi in dat gat konden springen.
    Met andere woorden de pensioenfondsen mogen de problemen oplossen die door de banken zijn veroorzaakt, waarvan zij de winsten en de bonussen hebben opgestreken.
    Die (werkgeversorganisatie VNO-NCW) redeneerde dat de pensioenfondsen hypotheken zouden overnemen, banken weer de ruimte kregen om aan consumenten en het midden en kleinbedrijf te lenen.
    Dat kunnen de werkgevers gemakkelijk zeggen. Zij lopen geen risico.
    Pensioenfondsen moeten hun geld investeren in veiligste beleggingen. Staatsleningen van veilige landen leveren momenteel een extreem lage rente op en dat is zeer ongunstig voor de dekkingsgraden van pensioenfondsen.
    Pensioenfondsen mogen hun klanten nooit meer beloven dan zij er met zijn allen (per geboortejaar) hebben ingestoken. Ieder gezond denkend mens weet dat. Als pensioenfondsen hun geld alleen maar veilig kunnen beleggen tegen x% en die x is zero dan zullen redelijke klanten dat accepteren. Wat klanten niet moeten accepteren (per geboortejaar) dat banken niet werken volgens het geboortejaar principe en oudere meer uitkeren dan zij met zijn allen betaald hebben.
    De Nederlandse Bank laat in een reactie weten dat ze nog niet willen oordelen of het wenselijk is dat pensioenfondsen zich begeven op de Nederlandse woningmarkt.
    In feite zou de Nederlandse Bank direct moeten zeggen Nee. Dat is niet jullie terrein. Het beheer van kredieten behoord en het beoordelen van kredietwaardigheid behoord bij de banken. Daarnaast mogen de banken dit risico nooit doorverkopen. Daarnaast zou het heel merkwaardig zijn als beide een verschillend standpunt innemen.
    Volgens de woordvoerder van de centrale bank is de politiek aan zet.
    Zo ken ik er meer. Ik zou zeggen dat is je kop in het zand steken. In feite geeft dit aan dat de Ned Bank een zwakke organisatie is. Zij willen niemand tegen het hoofd stoten.
    APG en PGGM zijn bereid die oblegaties te kopen als ze gegarandeerd worden de overheid zoals die dat nu doet voor hypotheken met de Nationale Hypotheek Garantie.
    Beide moet de overheid nooit doen. Nooit. Dat is niet hun taak (Behalve als de staatsschuld nul is, dan kan je iets extra doen)
    Als je het geheel leest dan vraag je je af waarover gaat het precies. Het gaat hier over economie. Over arbeid. Maar niet zo zeer over arbeid in Nederland, maar over arbeid in het algemeen. Ook over pensioenen in het algemeen. M.a.w. over regels die in feite voor iedereen gelden, waarbij je het belangen voor ieder land het zelfde zijn. Iedereen gelijk.
    Als je zo een uitgangs punt nastreeft dan zijn bijvoorbeeld begrippen als beleggen in het buitenland uit den boze. Waarom zou een Nederlands pensioenfonds dat doen als uitgangspunt dat ze beter presteren terwijl aan de andere kant dat het Nederlandse bedrijfsleven benadeelt, specifiek diegene die aan de fondsen betalen. Dat zelfde moeten de buitenlandse pensioenfondsen ook niet doen.
    Het zelfde geldt voor handel in het algemeen. Handel tussen buurlanden is goed alleen als er tussen twee landen evenveel wordt ingevoerd als uitgevoerd. Dit moet je heel letterlijk nemen en zou voor vele produktgroepen ook moeten gelden.
    Als een land buiten de EEG iets binnen de EEG wil verkopen dan mag dat gerust maar dan moeten ze wel binnen de EEG produktie bedrijven inclusief research opzetten. Het omgekeerde geldt ook. Maar produkten in het buitenland laten maken en ze terug importeren mag niet.
    Let op dit geldt ook voor mensen. Het is onterecht om Grieken in Duitsland te laten werken omdat er bij de een teweinig en bij de ander teveel werk is.

Persoonlijke gedachten Pensioenfondsen naar aanleiding van de brief van Donner

Wat er in de brief van Donner niet staat is precies wat de huidige verplichtingen zijn, wat daaraan fout is en hoe die er eigenlijk uit zouden moeten zien. Meer in het algemeen: wat is een pensioenfonds, uit welke onderdelen bestaat het, wie zijn de deelnemers, wat is het doel en wat doet men om dit doel te verwezenlijken.

Volgens mij zijn de verplichtingen van een pensioenfonds minimaal. Wel is het zo dat de pensioenfondsen de hun toevertrouwde gelden adequaat moeten beheren, maar zij mogen daarbij geen extra risico's lopen.
Het motto van een pensioenfonds moet zijn:

  1. je krijgt terug na rato van wat je (inclusief de werkgevers bijdrage) er ingestopt hebt.
  2. De totale pot van iedereen die in het zelfde jaar met pensioen gaat moet aan het eind van de looptijd nul zijn.
Dit motto moet in een protocol worden vastgelegd.
Hierbij zijn er twee manieren hoe je het geld krijgt: Om een idee te krijgen wat je van een pensioenfonds kunt verwachten ga naar: GeboortejaarRekening. Hier word ook het begrip totale pot besproken.

Bij deze minimale variant is er geen rekening gehouden met de inflatie nog met enige vorm van een 70% regeling, want de pensioenfondsen garanderen in feite niets.
Het enige wat de pensioen fondsen kunnen zeggen is dat als de participant constant over 40 jaar periode het zelfde verdient en constant ieder jaar 10% van zijn salaris afstaat dat de participant het eerste jaar van zijn pensioen 30% van zijn salaris krijgt en dat dit bedrag jaarlijks met 2% stijgt (uitgaande van een markt rente van 2% en totdat de participant overlijdt). Daarnaast als de participant voortijdig overlijdt dan gaat er niets over naar de erfgenamen. In plaats van participant kun je ook echtpaar lezen. De 2% is tijdsgebonden en niet gegarandeerd.

Mocht de werkgever wel iets willen garanderen wat de pensioenen aangaan (bijv. 70% van het laatste loon of een waarde vast patroon) dan moeten zij dat met de pensioenfondsen afspreken en in een protocol vastleggen. In dat protocol moeten zij dan ook vastleggen dat zij zullen bijbetalen zodat de pensioenfondsen aan deze afspraken (verplichtingen) kunnen voldoen. Maar het mag zeker niet zo zijn dat de pensioenfondsen dan in aandelen gaan beleggen. In dat protocol kunnen ze dan ook vastleggen dat er werkgever vertegenwoordigers in de raad van commissarissen moeten zitten om hun belangen te verdedigen.

Persoonlijke gedachten

Zie: Economie, Banken, Pensioenen en de Crisis 15 Vragen

Feedback

Geen

E-mail:nicvroom@pandora.be.

Geschreven: 22 Juli 2009
Aangepast 15 Augustus 2009
Aangepast 30 November 2009
Aangepast 12 April 2010
Aangepast 2 September 2010
Aangepast 4 November 2011

Terug naar mijn start pagina: Inhoud van dit document